یزدرسا گزارش می دهد، آداب و رسوم مردم هر دیار، معرف فرهنگی است که نسل به نسل برای رشد و بالندگی افراد آن دیار منتقل می شود و چه بسا بسیاری از شهرها و روستاهای کشور با آداب و رسوم آن  ها شناخته می شوند.

یزد که از دیر باز به شهر دارالعباده شهرت داشته با حلول ماه های قمری چون محرم، صفر، شعبان و رمضان لباس دیگر گونه از آداب ورسوم کهن خود به تن می کند و گویا همه مردمان این دیار با این اداب ورسوم پیوندی دیرینه و ناگستنی دارند.

با حلول ماه مبارک رمضان نیز مردمان این استان در هر گوشه گوشه ای که عطر ماه خدا می پیچد، با رسومات و مراسمات و آداب خاص خود این ماه الهی را مبارک، فرخنده و ارج می دارند که معرفی ان ها خالی از لطف نیست.

ستارگان اذان گو برای مردمان کویری یزد

مردم این دیار به برکت سرزمین کویریشان، همیشه امکان تماشای ستاره ها و جهت یابی با استفاده از ستاره ها را داشته اند.

در گذشته، در ماه رمضان همین ستاره های روشن و نورانی، نقش موذن را برای یزدیها ایفا می کردند، مثلاً حرکت ستاره پرویز، نشانه هنگامه سحر بوده است.

در سالهایی که مردم از ستاره بینی فاصله گرفتند اما هنوز وسایل ارتباط جمعی آنقدر گسترده نبوده تا کفاف جمعیت را بدهد، خادمان مساجد یکی، دو ساعت به سحر مانده چراغهایی را روشن می کردند و در نقاط مرتفع شهر و گلدسته مسجدها می گذاشتند تا مردم با دیدن نور چراغ به نزدیک شدن سحر پی ببرند و وقت اذان، چراغها را خاموش می کردند تا مردم بدانند باید سفره سحری را ببندند و نماز صبح را به جا آورند.

یکی از مشهورترین چراغها، ˈچراغ ملاکاظمˈ خادم مسجد جامع کبیر یزد بود؛ او هر شب چراغی را روشن و در یکی از گلدسته های مسجد می گذاشت و هنگام اذان صبح آن را خاموش می کرد یااینکه در شهر نقاره می زدند و وقت سحر را اعلام می کردند.

امروزه نیز که تمام امکانات مهیاست، مردم با استفاده از تلفن همدیگر را از فرارسیدن سحر بیدار کنند.

دیوارهای کاهگلی اعلام کننده زمان افطار برای یزدی ها

در قدیم مردم برای تشخیص غروب آفتاب به دیوار کاهگلی نگاه می کردند و عقیده داشتند هر وقت کاه های داخل کاهگل دیوار دیده نشد، موقع اذان مغرب فرا رسیده است.

نماز جماعت مغرب و عشا مانند سایر نمازهای یومیه در تمام مساجد برگزار می شود و چون مردم بر این باورند که افطاری دادن و سیر کردن روزه داران از ثواب بسیاری برخوردار است، بر این امر همت گمارده و در بیشتر مساجد یزد افطاری می دهند.

دررابطه با رسم و رسومات مردم یزد در ماه مبارک رمضان صدیقه رمضان خانی پژوهشگر میراث فرهنگی با بیان اینکه پیشخوانی یکی از رسم های دیرینه مردم استان در ماه رمضان بوده است اظهار داشت: پیش خوانی سحرهای ماه مبارک رمضان در یزد به نحوی بوده كه مردم بر بام مناره ها و گلدسته هاي مساجد رفته و با آداب و تشریفات خاصی آداب سحر می خواندند و با خواندن اشعاری همه را به ضیافت الهی دعوت می کردند كه اکثر مناجاتها دعوت مردم به خواندن صلوات بوده و مردم زماني كه صدای پیشخوان را می شیندند با شور و حالي خاص صلوات می فرستادند و آمادگی خود را اعلام می کردند.

وی نمونه هایی از این اشعار را: به خدای حی یاور صولات، به رسول تاج بر سر صلوات، به تمام کوفیان لعنت باد و به صاحب ذوالفقار صلوات نام برد و افزود: این نوع آوازها هنری از چاووشی خوانی را نشان می داد که به این افراد چاووشی خوان یا چاووش خوان می گفتند.

رمضانخاني ادامه داد: از آنجایی که در 50 سال قبل رادیو و وسایل اطلاع رسانی وجود نداشت، جهت بيدار كردن مردم در وقت سحر، نقاره زنی می کردند به طوري كه نقاره زن در اماكن خاصي حضور يافته و به مدت 10 تا 15 دقیقه نقاره می زد تا نزديك  شدن زمان اذان صبح را به مردم اطلاع داده و آنها را بیدار كنند.

یزد با توجه به پیشینه تاریخی اش، اصیل ترین آداب و رسوم محلی را بویژه در ماه مبارك رمضان دارد به گونه ای كه مردم این دیار در طول زمان، آنچنان به این مناسبت ها پایبند شده اند كه جزء جدایی ناپذیر زندگی آنها شده است.

گزارش: محمد کلماتیان