به گزارش یزد رسا، کرکره اغلب مغازه‎‎های میدان قدیمی «خان» یزد پایین است.

شهرهای تاریخی و کهن ایران همانند یزد متناسب با نیازها، شرایط محیطی و دسترسی‌ها شکل گرفته‏‏‎‎اند به نحوی که در کنار مراکز جمعیتی این شهرها، نیازهای عمومی‌ اهالی با ایجاد بازار، حمام، مدرسه و آب انبار در گرداگرد یک میدان تامین می‎‎شده است.
میدان خان، یکی از همین میدان‌های قدیمی در ‌شهر یزد است که در میان محله‌های گلچینان، امامزاده جعفر(ع)، میرقطب و میدان بعثت در حاشیه خیابان قیام در مرکز شهر واقع شده ولی این روزها، کارکرد اصلی خود را از دست داده است.
این میدان در حال حاضر به انباری برای نگهداری اجناس مغازه‎‎داران بازارهای یزد و پارکینگی برای خودروی مراجعان و مغازه‏‏داران بازار تبدیل شده است و هر روز تعداد کسبه آن کاهش می‌یابد.
این فضای تجاری تاریخی با معضلات مهمی مانند تشدید فرسایش فیزیکی، بلااستفاده ماندن فضاهای اطراف میدان و ازدیاد فضاهای منفعل، تبدیل شدن فضای درونی میدان به محل تجمع و گفت‏‏وگوی سالمندان و گذران اوقات فراغت آنان و ناآشنا ماندن برای برخی ساکنان بافت جدید شهر، مواجه است.
معدود کسبه فعلی این میدان که هر روز با امید، کرکره‌های مغازه‌های خود را بالا می‌کشند، به دلیل تفکیک فضای پیرامون میدان که منجر به ایجاد ارتفاع بین مغازه‌ها  و کف میدان شده است با نهادهایی مانند شهرداری و میراث فرهنگی، مناقشه دارند.

میدان خان، محل تلاقی ۷ بازار اصلی شهر
«محمد استادیان» از کسبه قدیمی ‌این میدان است که به صورت نسل در نسل در این میدان به تجارت مشغول بوده است.
او می‌گوید: میدان خان، زمانی به عنوان مهم‌ترین میدان تجاری یزد مطرح بود و محل تلاقی ۷ بازار اصلی شهر از جمله بازار مسگری، بازار چیت سازی، بازار قیصریه، بازار آهنگرها، بازار ملااسماعیل، بازار میدان و بازار زیر منار محسوب می‌شود.
به گفته وی، در گذشته ۱۰‌واحد نانوایی، ۳‌واحد فالوده فروشی، ۷ واحد قند و نبات‏‏ریزی، ۶ واحد قصابی و ۵ واحد نخودریزی (آجیل فروشی) و سایر واحدهای تولیدی و توزیع کننده مواد مصرفی مردم در این میدان فعال بودند و مردم عقیده داشتند که «اگر مرده به میدان بروی زنده برمی‌گردی.»

بی‌ سر و سامانی میدان
این کاسب میدان خان با گلایه از اقداماتی‌ که در دهه اخیر برای ساماندهی میدان صورت گرفته است، عنوان می‎کند: گودبرداری میدان و قرار گرفتن مغازه‌ها در ارتفاع،‌ این میدان را به پیاده راه و محل پارک خودروها تبدیل کرده و از رونق انداخته است.
وی با بیان این‌که در گذشته، حوضی در میدان قرار داشت که در طول میدان گسترده بود،‌ از تخریب این حوض و اجرای فضای سبز و حوضچه‏‏ای به جای آن حکایت می‌کند.
استادیان ادامه می‌دهد:  این کار نه تنها میدان را سامان نبخشیده، بلکه آن را بی سر و سامان نیز کرده است، به طوری که حتی به روشنایی میدان هم رسیدگی نشده و توجهی هم به نگهداری از فضای سبز  و تعویض آب حوضچه میانی آن نمی‌شود.
به گفته وی، در گذشته آب قناتی از شیرکوه تفت به سمت میدان می‌آمد و بعد از عبور از حوض میانی وارد 2 آب‎انبار به نام‌های «خواجه»  و «دو راه» در انتهای میدان و متصل به خیابان قیام امروزی می‌شد که امروز محل تجمع معتادان و اراذل و اوباش شده است.
این کاسب قدیمی، نظافت میدان را نیز مناسب نمی‌داند و می‌افزاید: گاهی زباله‌ها تا ۳ روز در ورودی میدان باقی می‌ماند و جمع آوری نمی‌شود و رسیدگی به فضای سبز میدان نیز بسیار نامناسب است، روشنایی آن نیز با گذشتن ساعاتی از شب خاموش می‌شود و میدان در تاریکی فرو می‌رود.

مرمت غیر اصولی و غیر کارشناسی میدان
«سیداحمد محترم» یکی دیگر از کسبه قدیمی‌ این میدان هم با اشاره به این‌که این میدان نزدیک به ۹۰ غرفه و مغازه دارد می‌گوید: در حال حاضر تنها ۳۰ مغازه میدان باز است و مابقی به دلیل رونق نداشتن تعطیل شده‏‏اند.
وی اضافه می‌کند: میدان خان در گذشته مهم‌ترین نقطه شهر بوده به نحوی که مردم همه نیازهای خود را از این میدان تامین می‌کردند، اما با مسدود کردن ورودی‌های میدان از خیابان قیام و گود کردن میدان و اختلاف ارتفاع  آن با بازار، امکان ورود و خروج و تردد خودرو در فضای میدان وجود ندارد و به بن بست تبدیل شده است.
این کاسب قدیمی ‌میدان خان یزد به یاد دارد که زمانی ۲۱ سلمانی یا آرایشگاه مردانه به صورت سیار در این میدان فعال بوده‎‎اند و این نشان‌دهنده کثرت مراجعه مردم به این میدان بوده است.
به گفته وی، اقداماتی که برای مرمت میدان صورت گرفته اصلا اصولی و کارشناسی نبوده است چرا که دیوارهای گچی میدان را کاهگل کرده‎‎اند که موجب تاریکی میدان شده است و کف‎‎سازی میدان با سنگریزه‌ها نیز موجب لق شدن و رها شدن آنها در هنگام تردد رهگذران است که بعضا حادثه‎‎آفرین نیز بوده است.

مشارکت مردمی لازمه مرمت این میدان است
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان درباره رسیدگی به این میدان تاریخی می‌گوید: جلسات متعددی برای ساماندهی این میدان از سوی هیات امنای مسجد ریگ با حضور شهردار یزد برگزار شده و خواسته‌های اهالی میدان در دست بررسی و اجراست.
«محسن ذاکری‌نیا» اضافه می‌کند: از جمله این خواسته‌ها، ساخت سرویس بهداشتی در این میدان، مسدود کردن مسیر ورود خودروها به میدان و رسیدگی به فضای سبز مجموعه است.
وی ادامه می‌دهد: میراث فرهنگی استان برای مرمت این میدان و همه بازارچه‌ها و مساجد این محدوده اعلام آمادگی کرده است، اما زمانی که اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان  به صورت یک جانبه به مرمت اقدام کند، انگیزه‌ای برای مشارکت ساکنان وجود نخواهد داشت.
این مسئول می‌گوید: زمانی که مشارکت مردم برای مرمت جلب شود، انگیزه برای حفظ و نگهداری از آن بیشتر خواهد شد و به این ترتیب می‌توان این میدان را به مکانی برای توقف گردشگران خارجی تبدیل کرد؛ آن هم  در صورتی که آسیبی این میدان را تهدید نکند.

منبع: همشهری

انتهای پیام/ع