صبح مهریز؛ با عاشقانه ترین و ناب ترین الفاظ فرزندانش را صدا می کرد: «"ای نور چشمم" ، "ای میوه ی دلم"»؛ در حدیث شریف کساء هم نقل شده است که وقتی پسران عزیزش به خانه می آمدند تک تک اینگونه از آن ها پذیرایی می کرد. حضرت زهرا سلام الله علیها که خود از سرچشمه ی محبت و رحمت نبوی سیراب شده و همواره از طرف رسول خدا صلی الله علیه و آله با جملاتی چون فداها ابوها، فاطمه بضعة منّی خطاب شده بود و با بوسیدن ها و در آغوش گرفتن های پدر آشنا بود، خود در ایفای نقش مادری و عشق و محبت به فرزندان نمونه بود.

بهار امسال با خود میلاد بانوی آب و آیینه را آورده است. بانویی که در تک تک خوبی های دنیا اسوه است. همسر، دختر و مادری نمونه که الگوی زندگی زنان مسلمان معرفی شده است. به همین مناسبت در این گزارش قصد داریم تا به تحولاتی که مادران می توانند در سرنوشت کودکان خود ایجاد کنند و همچنین نقش تربیتی مادران در ایجاد بصیرت در فرزند با الگوی گیری از حضرت زهرا (س) بپردازیم.

نه تنها در محیط خانه، بلکه در اجتماع هم مادران هستند که برجسته ترین نقش تربیتی را ایفا می کنند. اهمیت این نقش از آن جا روشن می شود که کودک نخستین بار در آغوش مادر قرار می گیرد و آداب و رسوم اجتماعی را از او می آموزد. کودک وقتی در اغوش مادر شیر می خورد و در حالتی که دست به دامن مادر دارد، یاد می گیرد که نحوه رفتار درست با اطرافیان چگونه است. وقتی با فاصله کم اما در سایه نظارت مادرش در حال بازی است، راه برخورد با مشکلات زندگی را یاد می گیرد.  چگونگی رفتار مادر با کودک نیز در شکل دهی ساختار شخصیتی او تأثیری چشم گیر دارد. از این رو، کارشناسان مسائل تربیتی بر نقش مادر در تربیت فرزند همواره تأکید داشته و دارند.

مادران وظایف متعددی در محیط خانه دارند، اما متاسفانه بیشتر مادران در جامعه نقش خود را در جامعه به تربیت جسمانی و پیگیری مسائل بهداشتی، درمانی کودک خلاصه کرده اند؛ عده بیشتر مادران دغدغه های مراقبت و آموزش فرزندان را فقط پخت و پز و شستشو می بینند و به مسائل رشد روحی و تعالی معنوی فرزندان توجهی ندارند. در صورتیکه تربیت دینی از نظر اسلام و قرآن از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و از آغاز زندگی فرزند باید بدان توجه کرد.

نقش مادر در پرورش دینی و مذهبی فرزند روشن است. مادر هم پیش از تولد می تواند ایفای نقش کند و هم پس از آن در دوره های کودکی، نوجوانی و جوانی. در این راه بهترین و کامل ترین شیوه تربیت همان مسیری است که حضرت زهرا (س) برای فرزندان خود داشته است. حضرت که خود، تربیت یافته دامان وحی بود، به خوبی می دانست که در تربیت اسلامی از چگونگی شیر دادن به کودک و نگاه های محبت آمیز مادر و بوسه زدن بر لب های معصوم کودکان گرفته تا تمام حرکات و اعمال و گفتارش، بر روحیه حساس آنها تأثیر می گذارد.

فاطمه زهرا(س) که به دلایل مختلف نمی توانست در مسجد حاضر شده و از کلمات و مواعظی که پیامبر گرامی اسلامی (ص) بیان می کردند استفاده کند. فرزندش امام حسن (ع) پنج ساله را تشویق به حضور در مسجد می کردند و پس از بازگشت امام از مسجد درباره بیانات حضرت رسول با کودک خود گفت وگو می کردند و ایشان را به بیان نطق علمی تشویق می کرد. این کار افزون بر انس فرزند با مسجد، سبب می شد که وی با شوق و اشتیاق همه مطالب ارزشمند را به ذهن بسپارد.

بدون شک اولین آموزه هایی که پدران و مادران به کودکان خود می آموزند، در شکل گیری شخصیت و ساختار فکری و فرهنگی آنان نقش بسیار مهم و تعیین کننده ای دارد؛ بنابراین آن ها باید با دقت ویژه ای به محتوای آموزش ها توجه کنند و در این مسیر بانوی گرانقدر اسلام، حضرت زهرا (س) درس های بزرگی به بشریت آموخته است. نوع برخورد با فرزندان و مواجهه ایشان با مراسم های مذهبی و مسائل سیاسی آن روز جامعه، به والدین نشان می دهد که چگونه می توانند بصیرت و تقوا را در فرزندان شکل داده چگونه ذهن خالی فرزندان را با ارزش های دینی پر کرد.

در همین رابطه دکتر طاهره همیز، استاد حوزه و دانشگاه به خبرنگار طنین یاس گفت: بیشترین چیزی که در مشی مادرانه حضرت زهرا سلام الله علیها مشاهده می کنید، تربیت همه جانبه فرزندان از سوی ایشان بوده است. انسان سه عالم در وجود خود دارد؛ عالم جسمانی، عالم خیال و عالم عقل و حقیقت که حضرت در شکل گیری این عوالم در فرزندان تلاش زیادی می کردند.

وی گفت: حضرت زهرا (س) همواره امام حسین (ع) را روی قلبشان می خواباندند تا کودک با صدای قلب مادر آرامش بگیرد و این نشان دهنده اهمیت ایشان به روح کودک است؛ اما همین مادر که تا این حد به آرامش فرزند می اندیشد، برای بیدار ماندن آن ها در شب قدر، در روز بچه ها را می خوابانید تا کاملاً استراحت کنند و غذای کمتری به آنان می داد تا بدین گونه زمینه و موقعیت بهتر و مطلوب تری از نظر جسمی و روحی برای شب زنده داری داشته باشند.

همیز افزود: حتی برای بیدار نگه داشتن آن ها روی صورتشان آب می پاشیدند. حضرت با این کار عالم عقل و حقیقت کودک را شکل می دادند. این در حالی است که ما فکر می کنیم، کودکان چهار یا پنج ساله نیازی ندارند که در شب قدر بیدار بمانند و چیزی نمی فهمند، پس بهتر است بخوابند، اما حضرت زهرا دقیقا نقطه مقابل ما می اندیشیدند.

این استاد اخلاق همچنین اظهار داشت: لالایی های حضرت برای کودکانشان هم سیاسی بوده است. روزی پیامبر گرامی اسلامی (ص) به خانه می آیند و می بینند که حضرت زهرا(س)، امام حسن(ع) را در آغوش گرفته اند و برای ایشان شعری با مضامین بسیار متفاوت و بصیرت مدارانه ای می خوانند: «اشبه اباک یا حسن/ و اخلع عن الحق الرسن/ و اعبد الها ذاالمننن/ و لا توال ذالاحن»

همیز گفت: معنی این شعر که بانو به عنوان لالایی فرزند اول خود می خواندند این است: «حسن جان مانند پدرت علی(ع) باش/ و ریسمان را از گردن حق بردار/ و خدای صاحب نعمت و احسان کننده را پرستش کن/ و با افراد بدخواه و کینه توز دوستی مکن.»

وی افزود: یعنی حضرت زهرا(س)، هدف اساسی خلقت انسان ها را در لالایی نوزادش هم به او می آموزد. چنانچه اکنون نیز علم ثابت کرده است که آنچه کودک به خصوص در زما به خواب رفتن می شنود، در ذهن و درونش  نقش می بندد.

همیز با بیان اینکه این شعر حق خواهی و عدالتجویی را می آموزد، بیان کرد: حضرت همراه با نجوای مادرانه خود به تربیت روحی و پرورش فکری و اخلاقی فرزندش می پرداخت. هم همسرش را در نزد فرزند به بهترین وجه معرفی می کند و هم الگوی سالمی را به کودک نشان می دهد. عدالت خواهی، حق طلبی، آزادی خواهی، جهاد علیه زر و تزویر و شجاعت را در وجود فرزند نهادینه می کند.

وی در پایان تاکید کرد: حضرت زهرا (س) از هر فرصتی از بستر فرزند گرفته تا سطح جامعه برای احقاق حق استفاده می کردند. این نمونه واقعی بصیرت افزایی در فرزندان است که مادران ما هم باید آن را الگوی خود قرار بدهند. مادر نباید تنها یک آشپز و یا شوینده لباس فرزند باشد، بلکه باید بتواند لایه های باطنی وجود فرزند را هم رشد بدهد که معصومین (ع) الگوی اصلی در این راه هستند.

در پایان ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که با توجه به وظیفه سنگین و مهم حضرت زهرا در تربیت فرزند، نباید با این توجیه که فرزندان آن حضرت اشخاص عادی نبودند، و چنین مقدر شده بود که نسل پیامبر اعظم (ص) از ایشان به وجود آید، از تربیت دقیق دینی و سیاسی فرزندان امتناع کنیم. این بانو و سیره تربیتی ایشان برای مادران مسلمان باید یک الگو باشد تا نسل مهدوی تداوم یابد.

انتهای پیام/ج

یزدرسا