صبح مهریز؛ روزنامه‌نگاری تحقیقی یا گزارشگری تحقیقی، نوعی روزنامه‌نگاری است که در آن گزارشگران یک موضوع مورد علاقه را که غالباً جرم، فساد سیاسی یا خطاکاری مقامات سیاسی و شرکت‌ها را در بر می‌گیرد، عمیقاً مورد بررسی و تحقیق قرار می‌دهند. یک روزنامه‌نگار تحقیقی شاید ماه‌ها یا سال‌ها در حال جست‌وجو و آماده‌سازی یک گزارش باشد. این نوع روزنامه‌نگاری از منابع اولیه اطلاعات است که غالباً توسط روزنامه‌ها، سرویس‌های خبری یا روزنامه‌نگاران آزاد انجام می‌شود.

 

به گزارش رجانیوز، نمونه مطرح و معروف روزنامه‌نگاری تحقیقی «رسوایی واترگیت» است. این عنوان به وقایعی اطلاق می‌شود که میان سال‌های ۱۹۷۲-۱۹۷۵ در هتلی به همین نام در واشنگتن اتفاق افتاد که منجر به استیضاح و سپس کناره‌گیری «ریچارد نیکسون» رئیس ‌جمهور وقت ایالات متحده آمریکا شد.

 

در جریان انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا، تعدادی از مأموران اف‌بی‌آی وارد ساختمان هتل واترگیت محل استقرار ستاد انتخاباتی حزب دموکرات ایالات متحده آمریکا شدند و دستگاه‌های شنود کار گذاشتند و سپس اسناد و مدارکی را برای اهداف مختلف به سرقت بردند. این اقدام غیر قانونی با پیدا شدن یک نوار توسط یک مأمور حراست هتل به‌طور تصادفی لو رفت و روزنامه «واشنگتن پست» ازطریق دو تن از روزنامه‌نگاران خود به نام‌های «باب وودوارد» و «کارل برنستین» آن را به اطلاع افکار عمومی رساند.

 

با ذکر این مقدمه، حالا می‌توان سراغ اصل ماجرا رفت؛ جایی که نیاز به اقدامی مشابه در رسانه‌های ایرانی دارد.

 

یک مدرک پرحاشیه

 

پیش از این هم در «صبح نو» خوانده‌اید که از ابتدای انتخاب آقای حسن روحانی به عنوان رئیس ‌جمهور ایران در سال 1392 برخی اخبار از کپی بودن رساله دکترای او در دانشگاه «گلاسکو کلدونین» اسکاتلند حکایت داشتند؛ اخباری که بررسی‌های بیشتر نشان داد چندان هم دور از واقعیت نبود و مسأله سرقت علمی در این پرونده به صورت جدی مطرح است. ۵ و ۸ بهمن‌ماه ۱۳۹۱ بود که وبگاه «ایران‌الکشن‌واچ» درباره مدرک دکترای حسن روحانی گمانه زنی‌هایی را مطرح کرد که براساس استعلام از دانشگاه گلاسگو بود. در حالی که روحانی با نام خانوادگی قبلی خود «فریدون» در دانشگاه کلدونین گلاسگو تحصیل کرده که دانشگاه دیگری است.

 

در وبگاه هرالد اسکاتلند و در اخبار آرشیوی، نام حسن روحانی با فامیلی قبلی‌اش (حسن فریدون) در لیست دوره‌ای دانش‌آموختگان دانشگاه کلدونین گلاسگو دیده می‌شود. در تاریخ ۲۶ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۲، ایران‌الکشن‌واچ در پاسخ به ایمیل مرکز تحقیقات استراتژیک، ضمن اعلام نام صحیح دانشگاه، نماگرفت‌هایی را از وبگاه آن مرکز ارائه داده و مدعی شد که تحقیق و بررسی آنها موجب شده تا بیوگرافی رسمی حسن روحانی در وبگاه آن مرکز تصحیح شود.  ایران‌الکشن‌واچ، این مطلب را با گذشت ۳۲ روز از دریافت توضیحات و اعتراض آن مرکز منتشر کرد. در تاریخ ۲۷ خردادماه ۱۳۹۲ وبگاه رسمی دانشگاه کلدونین گلاسگو اعلام کرد که رئیس جمهور آینده ایران در گذشته با نام «حسن فریدون» در آن دانشگاه تحصیل کرده و مدرک کارشناسی ارشد و دکترای خود را به ترتیب در سال‌های ۱۹۹۵ و ۱۹۹۹ اخذ کرده است. در تاریخ ۲۷ تیرماه ۱۳۹۲، دانشگاه کلدونین گلاسگو رسماً ویدئویی را از لحظه اهدای مدرک دکترای تخصصی به روحانی منتشر کرد. چندی بعد سوژه‌ای از سوی روزنامه تلگراف انگلیس مطرح شد مبنی بر اینکه «روحانی بخش‌هایی از رساله دکترای خود را از روی کتاب محمدهاشم کمالی، رئیس مرکز مطالعات پیشرفته اسلامی سرقت کرده است!» پایگاه اینترنتی «تلگراف» که از سایت‌های خبری مطرح و معروف انگلیس است،

 

در گزارشی که در سال 2013 منتشر کرده، با اشاره به بررسی کارشناسان دانشگاه گلاسکوی اسکاتلند که آقای روحانی مدرک دکترای خود را از آن گرفته، نوشته است: «حسن روحانی بخش‌هایی از رساله دکترای خود را از روی کتاب محمدهاشم کمالی، رئیس مرکز بین‌المللی مطالعات پیشرفته اسلامی سرقت کرده است.» بر طبق این گزارش، اعتراضات فراوانی در این زمینه صورت گرفته و بسیاری از افراد خواستار لغو مدرک دکترای آقای روحانی شده‌اند.  به دنبال این اعتراضات بود که همان ایام «چارلز مک‌گی» سخنگوی دانشگاه کلدونین گلاسکو از در دستور کار قرار گرفتن بررسی تقلب علمی در رساله دکترای حسن روحانی خبر داد و اعلام کرد که این مسأله را به صورت جدی دنبال خواهد کرد.

 

سرقت علمی آقای دکتر اثبات می‌شود؟

 

کسی به نسخه اصلی رساله حسن روحانی دسترسی ندارد و همین محدودیت دسترسی سبب شد تا در چهارسال گذشته کسی انگیزه بررسی این رساله را نداشته باشد اما در ماه‌های منتهی به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم، تعدادی از دانشجویان ایرانی ساکن آمریکا به تکاپو افتادند تا یک بار دیگر پرونده علمی حسن روحانی را بررسی کنند تا مشخص شود ادعای سرقت علمی تا چه اندازه تهمت و تا چه اندازه حقیقت دارد. پس از بررسی‌های مفصل و جدی این گروه از دانشجویان و تطابق صفحه به صفحه رساله دکترای آقای روحانی با نرم‌افزارهای معتبر دانشگاهی، برخی داده‌ها نشان از یک سرقت علمی بزرگ می‌داد. کپی‌برداری از برخی کتب علمی و حوزوی بدون ارجاع به منبع و اشاره به مرجع اصلی آنها، گوشه‌ای از تخلفات موجود در این رساله بود که در یک کانال تلگرامی به همراه آمار و ارقام مشخص ارائه شد. با بالا گرفتن سروصداها درباره این مسأله، خبرنگاری توانست خود را به حسن روحانی برساند و نظرش درباره این مطالب را جویا شود که با پاسخ کوتاهِ «کی گفته؟ مدرک من برای یک دانشگاه معتبر است» روبه‌رو شد.

 

کلید این قفل در دست روحانی است

 

حالا حدود دو ماه از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری گذشته و حسن روحانی مجدداً با رأی مردم به عنوان ساکن ساختمان پاستور انتخاب شده است. دیگر نه جو رقابتی و هیاهوی تبلیغاتی وجود دارد و نه دولت مستقر نیازی به عملیات روانی علیه منتقدان خود. اکنون زمان اتخاذ یک تصمیم بزرگ و انقلابی توسط رئیس دولت است؛ تصمیمی که فارغ از نتیجه آن، می‌تواند نام حسن روحانی را در تاریخ ماندگار کند.

 

کلید بازگشایی از صندوقچه اسرار رساله دکترای رئیس‌‌جمهور ایران در دستان خود آقای روحانی است. روزنامه‌نگاری تحقیقی در ایران معمولاً جایگاه رفیعی ندارد و این ماجرا می‌تواند در حکم یک انقلاب برای رسانه‌های ایرانی باشد. اگر دولت و شخص آقای رئیس ‌جمهور اجازه تحقیق و بررسی این مسأله را بدهند و با برخوردهای اطلاعاتی امنیتی در صدد ایجاد مانع بر سر راه خبرنگاران نباشند، قطعاً این پرونده می‌تواند نقطه عطفی هم در سپهر سیاسی کشور باشد و هم روزنامه‌نگاری در ایران را چندین گام به جلو ببرد.

 

کاش مشاوران آقای روحانی او را از احتمال وقوع یک «گلاسکو گیت» نترسانند و شرایط را به گونه‌ای رقم نزنند که این جرقه کوچک که در حوزه رسانه و مطبوعات روشن شده، به سرعت زیر پای مشاوره‌های امنیتی لگدمال شود. انتهای این ماجرا چه منجر به گلاسکو گیت بشود و چه صحت مدرک دکترای حسن روحانی را اثبات کند به نفع کشور، به نفع دولت و به نفع خود آقای روحانی است و نام او را در تاریخ معاصر ایران ماندگار خواهد کرد.

 

انتهای پیام/ج