به گزارش عصر فرهنگ، فرونشست پدیده‌ای است که در اثر آن سطح زمین بصورت تدریجی و در برخی از موارد بطور ناگهانی نشست می‌کند و این پدیده بر اثر برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی و افت سطح آب‌ به عنوان یك خطر ملی و جهانی محسوب می‌شود. در دهه‌های اخیر حالت پیشرونده این پدیده، همراه با اوج صنعتی ‌‌شدن، شهر‌نشینی شدن و پمپاژ بی رویه آبهای زیرزمینی جهت مصارف كشاورزی مشاهده شده است. از آنجا که نشست زمین به طور معمول در محدوده بزرگی صورت می‌پذیرد مقابله با آن نیز مشكل است.

معاون حفاظت وبهره برداری شرکت آب منطقه‌ای یزد در مصاحبه با خبرنگار یزد آوا، با بیان اینکه عامل اصلی در فرونشست زمین برداشت بی رویه آب از سفره‌های آب زیرزمینی است، اظهار کرد: میزان برداشت از سفره‌های زیرزمینی باید متناسب با میزان تغذیه آنها باشد و چنانچه برداشت بیش از این باشد ابتدا موجب افت سطح آب‌های زیرزمینی می‌شود و شدت یافتن این میزان افت، پدیده نشست را به وجود می‌آورد.

سیدمحمد طباطبایی در تشریح چگونگی پدیده نشست گفت: با قرار گرفتن آب در دانه بندی آب، سفره‌های آب زیرزمینی تشکیل می‌شود که این آب از همه طرف فشار وارد می‌کند وقتی آب در سفره‌ی آب زمینی را خالی می‌شود فشاری که به سمت بالا داشته و دانه‌های بالا دست خود را نگه داشته است از بین می‌رود و موجب می‌شود دانه‌های خاک در هم فشرده شوند و این تحکیم در سطح وسیع موجب نشست زمین می‌شوند که پدیده خطرناکی است.

نشست زمین در رستاق میبد

وی افزود: ایجاد نشست، امکان دوباره تغذیه سفره آب زیرزمینی را از بین می برد و به حالت اول برنمی‌گردد و چون خاک‌ها در هم فرو رفتند چنانچه بارندگی نیز وجود داشته باشد سفره دیگر ظرفیت پذیرش آب را ندارد و سفره از بین می رود.

 طباطبایی با اشاره به آسیب‌ها و خساراتی که فرونشست زمین به همراه دارد، ادامه داد: تخریب اراضی کشاورزی، سازه‌هایی مانند پل‌ها، ساختمان‌ها و راه‌ها و زیرساخت‌هایی که وجود دارند، شکست یا بیرون زدگی لوله جدار چاه‌ها در نتیجه تنش‌های تراکمی ناشی از تراکم آبخون ها از جمله خساراتی است که فرونشست زمین به دنبال دارد.

شکستگی جاده بر اثر نشست زمین

وی با بیان اینکه نشست زمین در سطح وسیع خود را نشان می‌دهد، و مختص یک نقطه نیست، ادامه داد: نشست زمین در دو دشت یزد- اردکان و دشت ابرکوه خود را نشان داده است، با افت سطح در دشت یزد-اردکان جاده‌ها دچار شکستگی و در ادامه این دشت، در روستاهای رستاق نشست زمین موجب ترک خوردن دیوار خانه‌ها شده است.

ترک خوردگی ساختمان بر اثر نشست در رستاق

معاون حفاظت وبهره برداری شرکت آب منطقه‌ای یزد افزود: نشست زمین در منطقه ابرکوه نیز به شکل دیگری ظاهر شده و چون سفره‌های پایینی به شکل حفره هستند، بیش از 60 حفره‌ دایره‌ای شکل در منطقه ابرکوه ایجاد شده که نشان از وضعیت خطرناک سفره‌های آب زیرزمینی است.

طباطبایی با تأکید بر اینکه مردم باید به این باور برسند که شرایط اقلیمی کاملا تغییر کرده است، گفت: بارندگی در چند سال اخیر بسیار کاهش داشته است و خشکسالی‌ها ادامه دارد و چنانچه برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی ادامه یابد و محدود نشود پدیده نشست بیش از این خود را در دشت‌ها نشان می‌دهد و خسارات جبران ناپذیری را به دنبال دارد.

بیرون زدگی لوله‌های جدار چاه بر اثر نشست

وی ادامه داد: باید با اطلاع رسانی به مردم آنها را از وضعیت بحرانی سفره‌های آب زیرزمینی مطلع کرد، کم کردن برداشت از ای سفره‌ها، صرفه جویی در مصرف آب بخصوص در بخش کشاورزی که بیشترین مصرف آب را دارد و اصلاح کشت و استفاده از روش‌های نوین در این بخش، استفاده از صنایع پاک و کم آبخواه و استفاده از پساب‌ها در صنعت و کاهش مصارف خانگی آب  می‌تواند در این زمینه بسیار موثر واقع شود.

وی با بیان اینکه پیش بینی می‌شود که پدیده نشست دشت‌های هرات، مروست، بهاباد و دشت‌های دیگر استان را تهدید کند، گفت: شرکت آب منطقه‌ای برای کاهش برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی، اقدام به پلمپ چاه‌های غیرمجاز، نصب کنتورهای هوشمند بر روی چا‌ه‌ها جهت جلوگیری از برداشت بی رویه و ... کرده است.

معاون آبخیزداری اداره منابع طبیعی و آبخیزداری استان یزد نیز در مصاحبه با خبرنگار یزد آوا، با بیان اینکه انحلال و برداشت بی رویه از سفره‌های آب زیرزمینی از دلایل نشست زمین محسوب می‌شوند، اظهار کرد: به دلیل خشکسالی و کاهش بارندگی درآبخوان‌‌های استان یزد جایگزینی و تغذیه سفره‌ها انجام نمی‌شود و  برداشت سفره‌های آب زیرزمینی موجب بیلان منفی در دشت و ایجاد خلل و فرج در تشکیلات آبرفتی سفره‌ها و در نهایت ایجاد نشست می‌شود.

ایجاد شق بر اثر نشست زمین

رضا باقری فهرجی با اشاره به تاثیرات منفی و خسارات برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی؛ گفت: آبخوان‌ها و سرمایه‌هایی که میلیون‌ها سال زمان برده است را تشکیل شود با توجه به برداشت‌های بی‌رویه و ایجاد بیلان منفی در دشت‌ها، در حال از دست رفتن است.

وی با تأکید بر اینکه مدیریت صحیح آب باید در استان انجام شود، تصریح کرد: باید قوانین برداشت آب تغییر کند و نباید فردی که به این دلیل که چند سال پیش پروانه یک چاه صادر شده، برداشت آب را حق خود بدانیم، باید مردم، دولت، حامیان محیط زیست و ... در این زمینه ورود پیدا کنند و مدیریت مبتنی بر سازگاری را جا بیندازیم.

باقری با بیان اینکه باید روش‌های نوین را جایگزین روش‌های سنتی بهره‌برداری از آب کنیم، افزود: افت آب‌های زیر زمینی در دشت یزد- اردکان سالانه نیم تا یک متر است، این مسئله  موجب شده سطح این دشت نیز به همین میزان افت داشته باشد و به تدریج کل دشت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

انتهای پیام/ف