عصرسیاست؛ سفر حسن روحانی در آخرین سال دولت یازدهم به نیویورک و سخنرانی وی در مجمع عمومی سازمان ملل برای صندلی‌های خالی، نماد عملکرد دیپلماتیک دولت در طول سه سال و چندماه گذشته است. در واقع آنچه در چهارمین سفر رئیس جمهوری به نیورک رخ داد، چیزی عجیبی نبود چرا که در همان ماه ابتدایی روی کار آمدن دولت یازدهم که دولت از رویکرد خود در عرصه‌ی سیاست خارجی رونمایی کرد، قابل پیش بینی بود که چنین فرجامی در انتظار آن باشد.

خالی بودن یا پر بودن صندلی‌های سالن مجمع عمومی سازمان ملل، الزاما ملاک موفقیت یا عدم موفقیت دیپلماسی یک دولت نیست. اما دولت یازدهم بر اساس معیارهای واقعی سنجش موفقیت دیپلماسی، کارنامه‌ی قابل قبولی در این عرصه ندارد تا جایی که عملکرد دولت در این چند سال موجب شده که دیپلماسی فایده به دیپلماسی هزینه تبدیل شود.

اشتباه استراتژیک دولت در عرصه‌ی سیاست خارجی، نادیده گرفتن مظاهر اقتدار در این عرصه است. دولت‌هایی که در حوزه بین المللی با اقتدار سخن می‌گویند و اهداف‌شان را در این زمینه پیش می‌برند، به لطف اقتداری است که پشتوانه‌ی آن‌ها است و از آن بهره‌مندند. در واقع اگر دولتی از اقتدار لازم در زمینه‌های مختلف برخوردار نباشد، نمی‌تواتد در حوزه‌ی بین‌المللی هم اهدافش را پیش ببرد. دولت یازدهم اما اصلی‌ترین پشتوانه‌ی خود در عرصه‌ی سیاست خارجی را نادیده گرفت و تلاش کرده آن را به حاشیه براند. حسن روحانی از همان ابتدای آغاز به کار، سعی کرد با مذاکره و امتیاز دادن به حریف، اهداف مورد نظرش را پیش ببرد. اما غفلت دولت جایی بود که به لوازم اساسی مذاکره پایبند نبود. دولتی‌ها فکر می‌کردند با اتکا به لبخند و صرف مذاکره می‌توانند اهداف‌شان را پیش ببرند. توهم اینکه با لبخند و صرف مذاکره می توان به اهداف خود رسید، موجب شد تا جناب روحانی در همین سفر نیویورک به گونه‌ای ناپسند دست به دامن رئیس جمهوری فرانسه شود و واقعیت دیپلماسی التماسی دولت یازدهم در نوع مواجهه‌ی روحانی با اولاند خود را نشان دهد!

دولت روحانی اگر هنر دیپلماسی داشت از فرصت ریاست بر جنبش غیرمتعهدها در این سه سال استفاده می‌کرد. دولت اگر به لوازم مذاکره پایبند بود، آمریکا و عربستان سعودی برای پایین آوردن قیمت نفت با هدف ضربه زدن به ایران با هم هم دست نمی‌شدند. ناکارآمدی و انفعال محض دولت یازدهم در قبال فاجعه‌ی منا و افتضاح فرودگاه جده، نتیجه‌ی همین عدم پایبندی به لوازم دیپلماسی بود.

برجام و آنچه بعد از اجرایی شدن آن رخ داده، بارزترین نماد شکست سیاست خارجی دولت یازدهم است. رخدادهایی که البته همان ماه‌های ابتدایی شروع مذاکرات و اتخاذ رویکرد خاص جناب روحانی در عرصه‌ی خارجی قابل پیش بینی بود و منتقدین به کرات رسیدن چنین روزهایی را به دولت هشدار دادند. مع‌الاسف ورود دولت به بازی‌های سیاسی و قربانی کردن منافع ملی در برابر منافع حزبی و لجبازی دولت‌مردان موجب شده حتی در شرایط فعلی هم دولتی‌ها به اشتباهات راهبردی که در عرصه‌ی دیپلماسی مرتکب شده‌اند، بی‌توجه باشند و همچنان در توهم مفید بودن برجام به سر ببرند!

نویسنده: ارسلان پورذهبی