سهل اندیشی از نگاه دین/قسمت سوم
یزد رسا؛ در قسمت های قبل سخن درباره سهل اندیشی بود و نکوهش آن در مکتب دین و گفتیم که می توان برای سهل اندیشی دو معنا را در نظر گرفت.
یکی از معانی سهل اندیشی ، زود باور یا خوش باور بودن است که از عوامل ترویج شایعات و خرافات گمراه کننده در جامعه محسوب می شود.
انسان های زود باور یا خوش باور برای هموار شدن راه گمراه کنندگان و شیاطین جامعه بسیار مفید و کار آمد هستند و ناخواسته به آن ها کمک می کنند.
شهید مطهری در کتاب "احیای فکر دینی (ده گفتار)" و در موضوع علل انحطاط و عقب ماندگی مسلمانان ، مثالی را بیان می کند که به موضوع این نوشتار بی شباهت نیست.
ایشان می گوید:
مَثَلى آوردهاند كه يك عده دهاتى از ده خودشان رفتند توى شهر. به عمرشان شهر را نديده بودند. يك وقت از دور يك نوع درختهاى مخصوصى نظرشان را جلب كرد. آمدند ديدند درختهاى عجيبى است، نه شاخه دارد و نه برگ ولى درخت است. منارههاى مسجد بود، خيال كردند درخت است. تعجب كردند كه اين درختها چه نوع درختى است كه ما تا به حال نديدهايم! شهريها چه خوب انواع درختها را مىشناسند. آمدند پرسيدند اسم اين درختها چيست؟ بعضى از شهريهاى زيرك هم فهميدند اينها دهاتى هستند، آنها را دست انداختند گفتند اينها درختهايى است كه در دهات پيدا نمىشود. پرسيدند كه اصل اينها كه به عمل مىآوريد چيست؟ گفتند اينها تخم مخصوص دارد، ما مىكاريم در مىآيد. گفتند ممكن است از اين تخمها به ما بدهيد؟ گفتند بله. يك مقدار تخم هويج به اين بيچارهها دادند. اينها رفتند همه كاشتند. تا آن وقت تخم هويج نكاشته بودند. بعد از مدتى ديدند در نيامد. هرچه منتظر شدند و آب دادند درنيامد. گفتند چطور شده است؟ چه جور تخمى بود؟ وقتى كندند ديدند به شكل مناره است اما از آن طرفى به زمين فرو رفته است. گفتند معلوم مىشود ما عوضى كاشتيم.(1)
معلوم است که اگر انسان های زود باور و خوش باور نباشند ، گمراه کنندگان نمی توانند به راحتی به گمراه کردن جامعه کمر ببندند ولی از آن جایی که همیشه عده ای زود باور در همه جوامع پیدا می شوند به دنبالش رواج خرافات و شایعات هم پدیدار می شود.
زود باوری برای همه مردم جامعه یک آفت بزرگ است و البته اگر خواص جامعه دچار این آفت بشوند به مراتب ضرر بیشتری خواهد داشت و گریبان سایر اقشار جامعه را نیز خواهد گرفت.
از این مطلب می گذریم و به معنای دوم سهل اندیشی که همان سطحی نگری به مسائل و موضوعات است می پردازیم.
سهل اندیشی به معنای دومش جای بحث و سخن بیشتری دارد که ان شاء الله در این قسمت و قسمت های آینده به آن خواهیم پرداخت.
سهل اندیشی (یا همان ساده اندیشی و به عبارت دیگر ساده لوحی) یکی از ابزارهای اصلی پیشرفت برنامه جبهه باطل در طول تاریخ بوده است.
انسان های ساده اندیش و ساده لوح چه بخواهند و چه نخواهند در سناریوی تحقق اهداف دشمن نقش بازی می کنند و دشمن نیز این ساده لوحی را غنیمتی بزرگ برای خودش می داند.
سهل اندیشی و ساده لوحی ارتباطی با میزان سواد و بی سوادی افراد جامعه ندارد. ارتباطی با جایگاه اجتماعی آدم ها ندارد و ارتباطی با میزان دین داری انسان نیز ندارد.
حتی حضور در کنار امام معصوم هم ملاک سهل اندیش بودن یا نبودن نیست.
در گرماگرم جنگ جمل شخصی به نام حارث بن حوط نزد حضرت امیر علیه السلام و گفت:
أَ تَرَانِي أَظُنُّ [أَنَ] أَصْحَابَ الْجَمَلِ كَانُوا عَلَى ضَلَالَةٍ فَقَالَ ع يَا حَارِثُ [حَارِ] إِنَّكَ نَظَرْتَ تَحْتَكَ وَ لَمْ تَنْظُرْ فَوْقَكَ فَحِرْتَ إِنَّكَ لَمْ تَعْرِفِ الْحَقَّ فَتَعْرِفَ مَنْ أَتَاهُ [أَهْلَهُ] وَ لَمْ تَعْرِفِ الْبَاطِلَ فَتَعْرِفَ مَنْ أَتَاهُ فَقَالَ الْحَارِثُ فَإِنِّي أَعْتَزِلُ مَعَ [سَعْدِ] سَعِيدِ بْنِ مَالِكٍ وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ فَقَالَ ع إِنَّ [سَعْداً] سَعِيداً وَ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ لَمْ يَنْصُرَا الْحَقَّ وَ لَمْ يَخْذُلَا الْبَاطِل.(2)
آيا چنين پندارى كه من اصحاب جمل را گمراه مىدانم؟ چنين نيست، امام فرمود اى حارث! تو زير پاى خود را ديدى، امّا به پيرامونت نگاه نكردى، پس سرگردان شدى ، تو حق را نشناختى تا بدانى كه اهل حق چه كسانى مىباشند؟ و باطل را نيز نشناختى تا باطل گرايان را بدانى.
(حارث گفت: من و سعد بن مالك، و عبد اللّه بن عمر، از جنگ كنار مىرويم، امام فرمود) همانا سعد و عبد اللّه بن عمر، نه حق را يارى كردند، و نه باطل را خوار ساختند.(3)
حارث بن حوط نمونه بارزی ازآدم هایی است که به قول رهبر فرزانه انقلاب سهل‌اندیشند و عمق مسائل را نمیفهند.
ادامه دارد ...
پی نوشت ها :
- مجموعهآثاراستادشهيدمطهرى، ج25، ص: 501
- نهج البلاغة (للصبحي صالح)، ص: 521
- نهج البلاغة / ترجمه دشتى، ص: 693
نویسنده : محمد هادی سمتی
