یزدامروز؛ افزایش جمعیت، توسعه صنعتی و افزایش امکانات رفاهی-بهداشتی سبب روانه شدن خیل عظیم مهاجران ایرانی و غیرایرانی به یزد شده که افزایش همجواری میان خانواده‌های ایرانی و افغانی را به دنبال داشته است و گاهی موجب نزدیک‌تر شدن ارتباطات خانواده‌ها و ازدواج میان آنها می‌شود.

به گزارش یزدی نیوزازدواج بین یک یزدی با یکی دیگر از اهالی استان‌های دیگر موضوعی غیرمعمول محسوب نمی‌شود اما این مساله زمانی توجه بیشتری را می‌طلبد که برخی خانواده‌های ایرانی بدون توجه به قوانین کشور، با ازدواج دختر خود با اتباع بیگانه خارجی موافقت می‌کنند و دردسرها آغاز می‌شود.

اخذ شناسنامه بعد از 18 سالگی

مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری یزد در این خصوص از آمار ازدواج دختران یزدی با اتباع بیگانه خارجی که بیشتر هم افغان هستند، می‌گوید: با توجه به این‌که محدودیتی برای ازدواج زنان یزدی با اتباع خارجی وجود ندارد اما تعداد این ازدواج‌ها در یزد بسیار پایین بوده است به طوری که تاکنون زیر 100 مورد گزارش شده است.

«رضا زارع‌زاده» می‌افزاید: اگر ازدواج دختران یزدی با اتباع خارجی با ثبت رسمی صورت بگیرد، مطابق قانون  ، تا 18‌سالگی به فرزندان آنها شناسنامه تعلق نمی‌گیرد و طی این مدت فرزندان از کارت پناهندگی استفاده خواهند کرد اما اگر این ازدواج‌ها به صورت ثبت رسمی نباشد، به هیچ وجه امکان درخواست و اخذ شناسنامه به این افراد داده نمی‌شود.

زارع زاده با اشاره به این‌که فرزندان حاصل از ازدواج زنان یزدی با اتباع خارجی می‌توانند تنها از 18‌ تا 19‌سالگی به درخواست دریافت شناسنامه اقدام کنند، می‌گوید: این فرزندان از نظر تحصیلی و دیگر موارد همچون ایرانیان هستند و تنها مساله‌ای که بیان می‌شود خارجی بودن آنهاست.  وی تعدادی از این ازدواج‌ها را پنهانی و غیر رسمی می‌داند و ادامه می‌دهد: هرچند که این ازدواج‌ها از نظر شرعی مشکلی ندارد ولی قانونی نیست و اگر ازدواج بدون اطلاع دولت انجام شود مشمول شرایط و حمایت دولتی نخواهد شد.

درگیری احساسی؛ عامل ازدواج

زارع‌زاده عامل اقتصادی را علت این ازدواج‌ها نمی‌داند و تاکید می‌کند: در حدود سه سال گذشته پژوهشی در این خصوص انجام گرفت که نتایج آن نشان داد عواملی مانند درگیری‌های احساسی منجر به رخداد این ازدواج‌ها شده است.

این مسئول تصریح می‌کند: جلسات توجیهی و مشاوره برای متقاضیان این ازدواج‌ها از سوی امور اتباع و مهاجرین خارجی برگزار می‌شود که بعضا مورد قبول خانواده‌ها و انصرافشان از این ازدواج‌ها شده است.

تغییر قوانین ازدواج با اتباع

یک محقق و پژوهشگر یزدی که پژوهشی از میزان رضایت زنان ایرانی از ازدواج با با مردان ایرانی و افغان انجام داده است، در این خصوص می‌گوید: در این پژوهش زنان متولد یزد، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و روستاهای اطراف یزد مطالعه شدند.

«زهرا گلشیری» با بیان این‌که مهاجرت افاغنه به ایران را می‌توان به دوران قبل و بعد از انقلاب تقسیم کرد، می‌افزاید: در مرحله اول و اوایل مرحله دوم که تاپیش از سال 67 ادامه دارد، برای فرزندان بعد از تولد، با نام مادر، شناسنامه ایرانی صادر می‌شده و مشکلی از بابت صدور شناسنامه ایرانی نبوده است اما فرزندان حاصل از ازدواج‌های مهاجران دوره دوم یعنی بعد از سال‌67 درواقع افغان محسوب می‌شوند و تا 18‌سالگی قادر به درخواست تابعیت ایرانی نبوده‌اند.

وی البته به نکته جالب توجه دیگری در این میان اشاره می‌کند و آن افزایش عوامل اختلاف‌ساز میان خواهر و برادرهای حاصل این ازدواج‌ها به دلیل نوع شناسنامه ارائه شده به آنها در ایران است: از آنجا که به فرزندانی که قبل از سال 67 متولد شده‌اند شناسنامه ایرانی تعلق گرفته و به فرزندان متولد شده بعد از سال67 ملیت افغانی داده شده است، این موضوع موجب افزایش اختلافات خانوادگی بر سر مسائل هویتی شده است. گلشیری ادامه می‌دهد: اگر هم شناسنامه‌ای برای این فرزندان صادر شود با تابعیت افغانی است چراکه بر اساس قوانین کشور، ایرانی بودن براساس خون است نه براساس خاک.

وی گرفتن شناسنامه ایرانی را یکی از علل درخواست نکردن شناسنامه افغان از سوی متقاضیان می‌داند و ادامه می‌دهد: بعد از سال 67 کارت اقامت با نام پدری صادر ‌شده است. بنابراین والدین سعی می‌کنند که شناسنامه افغانی نگیرند تا بعد از مدتی بتوانند شناسنامه ایرانی دریافت کنند.

این پژوهشگر می‌گوید: ازدواج‌های پنهانی زنان ایرانی با مردان اتباع بیگانه هر چند شرعی است ولی قانونی نیست و سبب می‌شود تا فرزندان متولدشده آنها بدون کارت اقامت و بدون هویت بمانند.

دلایل اصلی ازدواج زنان یزد با مردان افغان

گلشیری در خصوص علت ازدواج‌های زنان یزد با مردان افغان می‌گوید: در ابتدا فرض تحقیق بر آن بود که مسائل اقتصادی و فقر منجر به رقم خوردن چنین ازدواج‌هایی در ایران می‌شود اما نتایج پژوهش این فرض را تایید نکرد بلکه نتایج پژوهش نشان داد که عامل اثرگذار بر این مساله، همجواری افغان‌ها با ایرانی‌هاست که چون بعضا درکنار اقشار پایین جامعه سکونت می‌گزینند، موجب می‌شود که علت فقر اقتصادی مطرح شود.

وی ادامه می‌دهد: نتایج تحقیق نشان می‌دهد که از نظر رضایت از ازدواج، تفاوت معناداری میان ازدواج زنان یزدی با مردان ایرانی و افغان نیست.

همشهری