عصر فرهنگ،

نام: محمّد.
پدر: على بن الحسین امام سجاد (ع).
مادر: فاطمه، (دختر امام حسن مجتبى).
لقب: باقر.
کنیه: ابو جعفر.
تولّد: اوّل رجب یا سوّم صفر سال ۵۷ هجرى در مدینه.
شهادت: هفتم ذى الحجّه سال ۱۱۴ هجرى به دستور هشام بن عبد الملک مسموم شدند و در مدینه به شهادت رسیدند.

مشهورترین لقب‏ امام محمد بن علی(ع)، باقرالعلوم است، و این لقبى است که پیغمبر اسلام (ص)  آن جناب را به آن ملقّب فرموده، چنانچه شیخ صدوق (ره) از عمرو بن شمر روایت کرده، که گفت: از جابر بن یزید جعفى سؤال کردم که براى چه امام محمّد باقر (ع) را باقر نامیدند؟

گفت: به علّت آن که یَبْقُرُ عِلْمَ الدِّینِ بَقْرا؛ أى شقّه شقّا و اظهره اظهارا،می شکافد علم را شکافتنى و آشکار و ظاهر می سازد آن را ظاهرکردنى.

جابر بن عبد اللّه (ره) آن حضرت را در یکى از کوچه‏ هاى مدینه دید و گفت، اى پسر تو کیستى؟

فرمود: محمّد بن علىّ بن الحسین بن علىّ بن ابى طالب هستم.

جابر گفت: اى پسر به من نگاه کن.

امام (ع) به جابر نگاه کرد.

عرض کرد: سوگند به پروردگار کعبه که این شمایل و خصال رسول خدا(ص) است، اى فرزند، رسول خدایت سلام رساند. امام (ع) در جواب جابر فرمود: مادامی که آسمان و زمین بر جاى باشد سلام بر رسول خداى باد، و بر تو باد اى جابر که تبلیغ سلام آن حضرت نمودى، آن‏گاه جابر به آن حضرت عرض کرد:

یا باقر! انت الباقر حقّا، انت الّذى تبقر العلم بقرا.

و علما گفته‏ اند: آن حضرت را «باقر» گفتند، سُمِّیَ بِذَلِکَ (باقر) لِتَبَقُّرِهِ فِی الْعِلْمِ- وَ هُوَ تَوَسُّعُهُ. حضرت امام (ع) را باقر نامیده اند، چون داراى علم زیادى بود.

در تذکره سبط ابن الجوزى مسطور است که آن حضرت را باقر نامیدند از کثرت سجود آن حضرت، بقر السّجود جبهته؛ اى فتحها و شقّها، یعنى گشاده کرد سجود جبین او را و قیل بغزاره علمه؛  یعنى بعضى گفته‏ اند که آن حضرت را به سبب غزارت و کثرت علمش باقر لقب کردند.

ابیات

از روشنی طلعت رخشنده «باقر»

شد نور علوم نبوی بر همه ظاهر

در اوّل ماه رجب از مشرق اعجاز

گردید عیان ماه تمام از رخ باقر.

دلم پر مى ‏زند امشب براى حضرت باقر

كه گويم شرحى از وصف و ثناى حضرت باقر

نديده ديده ى گيتى به علم و دانش و تقوا

كسى را برتر و اعلم به جاى حضرت باقر
 

احادیث

امام باقر(ع) می فرماید :
کسی به ولایت ما نمی رسد مگر با عمل (شایسته) و دوری از گناه. 

امام محمد باقر-ع:
كمال و بلكه همه ي كمال در سه چيز است:
دانا بودن در دين و احكام آن
صابر بودن در سختيهاي دنيا
و اندازه نگه داشتن در معاش

یادداشت ها

امروز جاده های بی حاشیه آسمان،
مردی را به زمین، بدرقه می کند که در کوچه های جوانی،
فانوسی از بی کرانه دانش ها به دست می گیرد . . .
مقدمش گلباران

طنین پر ترنم «دانستن» در سالروز میلاد اسوه علم و فضیلت
بر همه جوانان ایران زمین فرخنده باد . . .

سالروز ولادت آن غواص بی بدیل دانش ها را
که دامن دامن معرفت به تشنگان دانایی و آگاهی می بخشید
تبریک می گوییم