عصر فرهنگ، با پایان مذاکرات هسته ای، ماموریت تاریخی به یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی واگذار شده تا با تایید یا رد، اقدامات ایران جهت راستی آزمایی، گزارشی را برای شورای امنیت تهیه کند و در صورتی ایران از بند تحریم ها نجات خواهد یافت که پس از بازرسی های مختلف از سایت های هسته ای و هر آنچه به آن مربوط است و حتی مکان های مشکوک، این فرد تایید کند ایران تخلفی نداشته و تعهداتش را انجام داده است. 

خبرگزاری رویترز در گزارشی عنوان داشته که یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی با ظریف ترین وحساس ترین ماموریت دیپلماتیک خود پس از حصول توافق تاریخی هسته ای میان ایران و شش قدرت جهانی، روبه رو شده است. 

رویترز در ادامه به تشریح ماموریت وی می پردازد. 

آژانس بین المللی تحت زعامت وی، چشمان و گوش های جامعه بین المللی بر برنامه هسته ای ایران خواهند بود. اگر ایران به تعهدات خود پایبند نبود، آمانو و آژانس مسئول تشخیص و اعلام آن به جهان هستند. همچنین اگر ایران به تعهدات خود پایبند باشد، باز این آمانو است که می تواند با گزارش خود، ایران را از قید تحریم ها رها سازد و تحریم ها تعلیق شود. 

هر چند پرونده هسته ای  ایران در سال های اخیر با گزارش های دو پهلوی آمانو و سلف پیشین وی، البرادعی، سیاسی و راهی شورای امنیت سازمان ملل شد، اما رویترز معتقد است که آمانو، دستور کار سیاسی ندارد و به نقش فنی آژانس ضربه ای وارد نخواهد کرد. با این حال وی در حال حاضر باید میان ارائه اطلاعات از برنامه هسته ای ایران و پیامدهای عظیم سیاسی که ممکن است گزارش او داشته باشد، تعادل برقرار کند. 

کلسی داونپورت، عضو انجمن کنترل تسلیحات به رویترز می گوید: اگر در آینده، ادعاهای پیرامون فعالیت های غیرقانونی هسته ای ایران، مطرح شد، آژانس باید رویکرد هوشیارانه اما متعادلانه ای را اتخاذ کند. آژانس باید نگرانی های مشروع را مورد بررسی قرار دهد اما از سوی دیگر نباید درباره نقش و دخالت خود  به نحو اغراق آمیزی رفتار کند.

دیپلمات ها در وین مدعی بودند که آمانو بلد است چگونه خود را از تله های سیاسی برهاند. 

یک دیپلمات که نخواست نامش فاش شود در مصاحبه با رویترز خاطر نشان کرده: به عنوان مدیر یک سازمان تخصصی و فنی، او سعی می کند از گیر افتادن در تله های سیاسی اجتناب کند. در گذشته، آمانو به صورت ماهرانه ای این کار را با توسل به واقیعت ها انجام داده است. امیدوارم او به راهبرد خود همچنان پایبند باشد. 

آمانو هدایت آژانس را در میان بزرگترین چالش های هسته ای جهان از زمان حادثه چرنویل اوکراین در سال 1986، برعهده گرفته است: نیروگاه هسته ای فوکوشیمای آسیب دیده ژاپن از سونامی و پرونده هسته ای ایران.

او در سال 2009، جایگزین، محمد البرادعی، برنده جایزه صلح نوبل شد و در برنامه کاری آژانس، پیگیری پروژه های کشاورزی و پزشکی هسته ای را نیز قرار داد و تاکید کرد صرفا نظارت هسته ای جهان کافی نیست. 

آمانو در دوران تصدی خود بر آژانس موفقیت های به دست آورده اما توافق هسته ای ایران بار دیگر در کانون توجه آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین قرار گرفته است. 

آمانوی 68 ساله ژاپنی با وظایف خطیری پیش رو است و بنابر ادعای دیپلمات دیگری در وین، آمانو به آنها گفته که وی به دنبال چهارساله سوم تصدی دبیرکلی آژانس است .

این دیپلمات به رویترز گفته: آمانو به صورت مدام به یک روش مشخص عمل می کند. او خط مشی آژانس را کلمه به کلمه در مقابل سوالات متعدد خبرنگاران که او را با سوال های سیاسی، بمباران می کنند، تکرار می کند. 

در سال 2011، آمانو که حقوق خوانده است، سندی را از برنامه هسته ای ایران منتشر کرد که نگرانی هایی را از ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته ای ایران ابراز داشته بود. این سند بهانه ای شد تا فشار بر ایران افزایش یابد تا ایران را وادار به همکاری با آژانس کند. 

این سند به کشورهای غربی کمک کرد تا ادعا کنند ایران در حال حرکت به سمت ساخت تسلیحات هسته ای بوده و به همین سبب تحریم های تهران از گذشته سختر شد در حالیکه ایران همواره اعلام می کرد، برنامه هسته ایش صلح آمیز است. 

بنابر نقشه راهی که آمانو در 14 جولای در کنار توافق سیاسی ایران و قدرت های جهانی رونمایی کرد، نقطه عطف بعدی در پرونده هسته ای ایران 15 آگوست خواهد بود، زمانیکه ایران باید توضیح کتبی از مسائل مهم مدنظر آژانس به این نهاد ارائه دهد و سوالات بعدی آژانس را نیز تا اواسط اکتبر پاسخ دهد. آمانو قصد دارد تا گزارش جامع خود را از ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای ایران (PMD) را در ماه دسامبر ارائه دهد. 

این تاریخ ها تنها زمان های تثبیت شده در متن توافق هسته ای هستند. دیپلمات های اعلام کرده اند که ماه اکتبر، زمان حساس و تعیین کننده ای است که آنها منتظرند تا آمانو گزارش خود را مبنی بر اینکه آیا ایران همکاری کاملی داشته است، ارائه دهد.

همچنین یک دیپلمات دیگر در وین به رویترز گفته: به محض اینکه گزارش درمرحله نگارش قرار گیرد، اظهاراتی صورت خواهد گرفت که آیا آمانو گزارشی سرهم بند شده ارائه خواهد کرد یا خیر. اما به نظرم پاسخ نه باشد. به خاطر اینکه به صورت شخصی همچنان به عنوان فردی معتبر در نظر گرفته شود، گزراشی را خواهد نوشت که به طور واقعی هر آنچه را که ایران به آژانس گفته است؛  اعلام دارد. 

آمانو قبلا خاطر نشان کرده بود که از لحاظ فنی می توان ابعاد نظامی احتمالی را تا پایان این سال مشخص کرد و تاکید کرد که این امر به خود ایران بستگی دارد. وی گفته: این امر به نفع خود تهران است تا با سرعت بیشتری پرونده PMD، بسته شود. 

پروتکل الحاقی که ایران با اجرای آن در توافقنامه موافقت کرده است به آژانس اجازه خواهد داد که به هر مکانی در ایران دسترسی داشته باشد تا ببیند آیا انحرافی در مصرف مواد هسته ای از مقاصد صلح آمیز صورت گرفته است یا خیر.

اما این موضوع می تواند به دردسر دیگری برای آمانو تبدیل شود چرا که سند پروتکل این اجازه را نیز می دهد تا درباره درخواست های آژانس گفتگو شود و این خود مساله را مشمول زمان می کند. 

اهمیت نقش آمانو به عنوان مدیر نهادی که درباره همکاری ایران براساس توافقنامه وین، گزارش خواهد داد، تمرکز را بر روی گزارش وی افزایش داده که بر اساس آن پایندی ایران به توافق مشخص می شود و متعاقب آن تحریم ها برداشته خواهند شد. 

آنچه که بر اساس گزارش رویترز از نقش آمانو به عنوان کسی که باید فعالیت های هسته ای ایران را تحت نظر قرار دهد؛ استنباط می شود این است که ایران باید برای کسی ثابت کند برنامه هسته ایش صلح آمیز است که بیتشرین تردیدها را نسبت به برنامه هسته ای ایران، آمانو ایجاد کرده است. گزارش های دوپهلوی وی در گذشته یکی از مستمسک هایی بوده که آمریکا و غرب برای اعمال فشار بیتشر بر ایران به آن متوسل شده اند. از این رو احتمال تکرار چنین رویکردی بار دیگر وجود دارد. امری که ممکن است باعث اعمال تحریم ها و فشارهای بیشتر از سوی غرب علیه ایران شود و دو سال دیپلماسی دولت یازدهم را بر باد دهد.

منبع: فرهنگ نیوز