به گزارش عصر فرهنگ، به نظر می رسد از دید علما فردی که مرگ مغزی شده است، عرفاً مرده محسوب نمی شود چرا که او را در این حالت دفن نمی کنند  و آثار مرگ بر آن مترتب نمی شود. با توجه به کلام بعض علما، خارج کردن اعضای حیاتی چنین فردی جایز نیست و بلکه باعث تسریع در مرگ اوست و خارج کردن قلب در حکم قتل است. 

اما در مورد استفاده از دیگر اعضا، گرچه بیرون آوردن آنها باعث تسریع مرگ بیمار نشود، اما به فتوای مراجع جایز نیست زیرا برداشتن هیچ یک اعضای مسلمان درحالی که زنده است را جایز نمی دانند. به ویژه آنکه برای اعضایی همچون قرنیه چشم یا مفاصل نیز اصلا حکم به جواز نمی توان داد چرا که زنده ماندن انسان دیگری به پیوند این اعضا متوقف نیست.

مرگ مغزی چیست؟
گاهی در اثر برخی عوامل – همچون تصادفات رانندگی، وارد آمدن ضربه شدید به سر، سقوط از ارتفاع، غرق شدن در آب، مسمومیت ها، خونریزی های داخلی مغز و همچنین سکته مغزی- خونرسانی به مغز متوقف شده، اکسیژن رسانی به آن انجام نمی گیرد. در این حالت مغز تمام کارکرد خود را از دست می دهد و دچار تخریب غیر قابل برگشت می گردد. در این گونه موارد احتمال بازگشت به حالت طبیعی کاملا از بین می رود. در اصطلاح پزشکی، این حالت، مرگ مغزی نامیده می شود.

پس از مرگ مغزی، اعضای دیگر از جمله قلب، کبد و کلیه ها هنوز دارای عملکرد هستند، بتدریج در طی چند روز آینده، از کار خواهند افتاد.

از سویی بیمارانی وجود دارند که نجات جان آن ها منوط به استفاده از اعضای مبتلایان به مرگ مغزی است. آیا استفاده از اعضای مبتلایان به مرگ مغزی برای نجات جان بیماران دیگر جایز است؟

آیت الله خامنه ای در دو جوابی که به این استفتا می دهند، می فرمایند: اگر این افراد دچار ضایعات مغزی غیر قابل درمان و برگشت ‏شوند که بر اثر آن، همه فعالیت‏‌‎های مغزی آنان از بین رفته و به حالت اغمای کامل فرو ‏روند که باعث فقدان و از دست رفتن هر نوع شعور و احساس و حرکت‎های ارادی می‏گردد؛ در صورتی که استفاده از اعضای بدن چنین بیمارانی برای معالجه بیماران دیگر، باعث تسریع ‏در مرگ و قطع حیات آنان شود جایز نیست، در غیر این صورت اگر عمل مزبور با اذن قبلی وی صورت ‏بگیرد و یا نجات نفس محترمی متوقف بر آن عضو مورد نیاز باشد، اشکال ندارد.‏

در پاسخ دیگری هم می نویسند: استفاده از اعضای میّت برای پیوند به بدن شخص دیگر برای نجات جان او یا درمان بیماری وی اشکال ندارد و وصیّت به این مطالب هم مانعی ندارد مگر در اعضایی که برداشتن آنها از بدن میّت، موجب صدق عنوان مثله باشد و یا عرفاً هتک حرمت میّت محسوب شود.

آیت الله صافی گلپایگانی عقیده دارند مرگ مغزی مرگ نیست و اهدا اعضای بدن جایز نیست و وصیت به آن هم نافذ نیست و اثری ندارد بلی چنانچه حیات مسلمان موقوف به پیوند عضو باشد،با نبود میت غیر مسلمان جایز است از عضو میت مسلمان برای ادامه حیات مسلمان استفاده شود.

آیت الله زنجانی هم با ایراد وارد کردن به مفهوم مرگ مغزی می گویند: به مرگ مغزی شرعا مرگ (موت) صدق می‎کند یا نه مورد اشکال است. زیرا به مفاد آیه شریفه «الله یتوفی الانفس حین موتها» (زمر،آیه ۴۲) خدا روح را در هنگام مرگ بازپس می‎گیرد و در مرگ مغزی روح به طور کامل از بدن نگرفته شده لذا ترتب موت و آثار آن مشکل است ولی چنانچه علم و یا اطمینان دارد که برگشتی نیست در صورتی که خود شخص به اهداء عضو وصیت کرده مانعی ندارد ولی در صورت عدم وصیت مسئله مورد اشکال است.

آیت الله مکارم شیرازی هم معتقدند چنانچه مرگ قطعی و بدون بازگشت باشد اشکالی ندارد.

آیت الله بهجت می فرمایند: چون در همان مدّتى که قلب کار مى کند و مغز مرده است، امکان دارد دارویى اختراع یا کشف شود که مغز را به کار اندازد (این مطلب هر چند در خیلى از نفوس موجب یقین به عدم باشد، ولى در بعض نفوس و افراد، یقین به عدم نیست؛ زیرا پیدا شدن بعضى داروها که براى بعض امراض اختراع یا کشف مى شود، آنى است) لذا با این احتمال، جایز نیست.

آیت الله مدنی تبریزی در پاسخ به این استفتا می گویند: اگر یقین به مرگ باشد و حیات نباتی وجود نداشته باشد و حیات مسلمان دیگری متوقف به اعضای او باشد و به شرط اینکه عضو را درآورده و فورا پیوند بزنند اشکال ندارد.

آیت الله شیرازی هم معتفدند چنانچه در حیات خود به آن وصیت کرده باشد اشکال ندارد، البته عضو گرفتن آن وقت جایز است که موت کاملاً محقق شده باشد.

آیت الله سیستانی برداشتن بخشی از بدن انسان زنده برای پیوند زدن در صورتی که قطع آن زیان مهمی داشته باشد مانند چشم و دست و امثال آنها را جایز نمی‎دانند اما با این حال می‎فرمایند: اگر زیان مهمی نداشته باشد مانند قطعه‎‏ای از پوست یا نخاع یا یک کلیه در صورت سالم بودن کلیه دیگر با فرض رضایت صاحبش جایز است. اگر کودک یا دیوانه نباشد وگرنه به هیچ وجه جایز نیست و هرگاه قطع آن جایز بود گرفتن پولی به ازای آن نیز جایز است. و قطع عضو مسلمان مرده، مانند چشم و دستش برای پیوند زدن به بدن زنده جایز نیست، و اگر کسی چنین کند، بر او دیه لازم می‏آید و دفن آن عضو قطع شده واجب است. ولی اگر پیوند زد و عضو زنده‏‎ای از بدن شد، قطع آن واجب نیست. و کسی که از نظر مغزی مرده است در حالی که قلب وریه او هر چند به کمک دستگاه وظیفه خود را انجام می‏دهند میت شمرده نمی‏‎شود و قطع اعضای او برای الحاق به زنده به هیچ وجه جایز نیست. و نفوذ وصیت به اهدای عضو بعد از مرگ مشکل است.

آیت الله گرامی هم در پاسخ به این استفتا می گویند: کشتن پیش از فوت جائز نیست، هنوز قلب او کار می کند، لیکن لحظه مرگ و پس از آن اگر اعضا به درد می خورد جائز است. اگر قبلاً خود خواسته است.

آیت الله روحانی معتقدند در صورت احتمال خوب شدن و یا بقای مدتی ماندن _ جایز نیست والا جایز است.
 

منبع: http://www.dr-fatima.blogsky.com/