معروف است که آخرین ملکه فرانسه قبل از انقلاب کبیر این کشور چندان از اوضاع مردمان روزگار خود خبر نداشت، «ماری آنتوآنت» داستان خنده‌دار و طنزگونه دارد که در تاریخ مشهور است. روایت شده که زمانی که صدای نارضایتی مردم فرانسه بلند شده بود، وی از کسی پرسید: مردم چه می‌خواهند؟ آن شخص پاسخ داد: گرسنه‌اند و نان می‌خواهند و شهبانو گفته بود: اکنون‌که نان ندارند چرا شیرینی نمی‌خورند[1]! داستانی که اگر واقعیت نداشته باشد، گاه‌گداری در دنیای واقعی با مصادیق آن روبرو می‌شویم.

ماجرای برخی از مسئولان ایران نیز بی‌شباهت به بی‌اعتنایی و بی‌خبری ماری آنتوانت نسبت به حال‌وروز مردم کشورش و پیچیدن نسخه‌های عجیب‌وغریب در شرایط حساس برای علاج درد آن‌ها نیست.

به عنوان مثال، پس از چالش 20 روزه مردم تهران و برخی از کلان‌شهرهای کشور با آلودگی شدید هوا که بسیاری را روانه درمانگاه و بیمارستان کرد، معصومه خانم ابتکار رئیس سازمان محیط‌زیست کشور مردم را به چالش «دمای 18 درجه» دعوت کرده است؛ چالشی که افکار عمومی را به مقابله با آلودگی هوا بعد از 20 روز نفس‌گیر دعوت می‌کند.

ابتکار جدی و مهم خانم مدیر برای مقابله با آلودگی هوا 20 روز بعد از خفگی مردم تهران

گرچه تشکیل چنین کمپین‌هایی می‌تواند در توجه دادن و ایجاد حساسیت برای افکار عمومی مفید فایده باشد اما به نظر می‌رسد سازمان محیط‌زیست وظیفه و مسئولیت اصلی خود را فراموش کرده و خود را «ان جی او» یا سازمان مردم‌نهاد پنداشته و با برون‌سپاری مسئولیت سعی دارد ذهنیت افکار عمومی را نسبت به وظیفه اصلی خود منحرف سازد و با روش‌هایی که مختص افراد متمول و بی‌خبر از همه‌جا است، به دنبال چالش سازی برای دیگران هستند.

در دوران تشدید آلودگی هوا که از 21 آذرماه سال جاری شروع و تا روز پنجشنبه دهم دی‌ماه ادامه داشت تنها راه‌کار عاجل سازمان محیط‌زیست نگاه به آسمان برای وزیدن باد و باریدن باران بود که به لطف خدا این مسئله واقع شد. در این مدت نه‌تنها شاهد اطلاع‌رسانی دقیقی از سوی این سازمان برای در امان ماندن مردم از اثرات سوء ناشی از آلودگی هوا نبودیم بلکه معصومه ابتکار در روزهای اولیه تشدید بحران بیان می‌داشت که هوای کلان‌شهرها ازجمله تهران آن‌قدر آلوده نیست که به تعطیلی مدارس بیانجامد.[2]

حمایت انگلیسی‌ها از معصومه خانم ابتکار

تشکیل ستاد مقابله با بحران آلودگی هوا، آموزش و اطلاع‌رسانی صحیح، همکاری با نهادهای مرتبط مانند شهرداری و شورای شهر کلان‌شهرها برای تسهیل و گسترش حمل‌ونقل عمومی، بررسی نقاط مختلف بحران‌زا و ارائه راه‌حل‌های سریع و کاربردی ازجمله کارهایی بود که دولت و سازمان محیط‌زیست می‌توانستند در 20 روز اخیر صورت دهند اما سفر به کیش و آذربایجان غربی، شرکت در همایش‌های تقدیر و تشکر، برون‌سپاری مسئولیت، عادی جلوه دادن شرایط هوای کشور، انتقاد از اقدامات دولت گذشته، رفتن به کنسرت و بی‌برنامگی صرف ازجمله اقدامات خانم ابتکار در این مدت بود.

همراهی بانوی دولت در امور خانواده با معصومه خانم ابتکار برای مقابله با آلودگی هوا

حال رئیس سازمان محیط‌زیست در کاری که بیشتر مختص سازمان‌های مردم‌نهاد است واردشده و به‌جای پاسخ به افکار عمومی آن‌ها را به چالش کمپینی دعوت می‌کند. وی حتی نامه‌ای به برخی از مسئولان دولتی نوشته و از آن‌ها خواسته به این کمپین بپیوندند که این سؤال مهم را ایجاد می‌کند که مگر سازمان‌های دولتی جدا از هم هستند که برای ایجاد هماهنگی میان آن‌ها نیاز به کمپین و نامه‌های این‌چنینی نیاز باشد.

از سوی دیگر، آیا برای چنین موارد مهمی نبایستی در دولت که مسئولیت اجرایی را بر عهده دارد کارگروه و ستاد مقابله با بحران تشکیل شود و به‌طورجدی نه کمپینی و تبلیغاتی؛ فرمان‌هایی صادر و ابلاغ شود تا ضمانت اجرایی بیشتری داشته باشد.

شرکت خانم مدیر به همراه همسرش در کنسرت آن هم در روزهایی که اوج آلودگی هوا بود

از سوی دیگر معصومه ابتکار در این نامه‌ها از برخی از وزرا خواسته که «دستور فرمایید در فصل زمستان ضمن انجام معاینه فنی موتورخانه‌ها، دمای فضاهای بسته، ساختمان‌های تابعه در کل کشور طی ساعات کاری در اتاق‌ها از 21 درجه و در راهروها و فضاهای سرپوشیده از 18 درجه سانتی‌گراد بیشتر نبوده و از روشن بودن دستگاه‌های گرمایشی و مصرف‌کننده سوخت در روزهای تعطیل جداً خودداری شود»؛ این در شرایطی است که رئیس سازمان محیط‌زیست بایستی پیش از این‌ها اقدام به این امر می‌کرد و این موضوع سؤال دیگری را به وجود می‌آورد که آیا اقدام به چک مسائل فنی در مورد سیستم گرمایشی دفاتر و اداره‌های دولتی نیاز به ایجاد کمپین دارد یا اینکه این ادارات بایستی به‌خودی‌خود این موضوع را رعایت کنند.

به‌هرحال با مدد گرفتن سازمان محیط‌زیست از کمپین جهانی «چالش دمای 18 درجه» این موضوع نیز به‌خوبی مشخص می‌شود که معصومه ابتکار در شرایطی که در دولت‌های قبل بنزین آلوده را علت اصلی آلودگی هوا برمی‌شمرد در سال جاری وی ابتکار تازه‌ای برای برطرف کردن معضل آلودگی هوا ندارد و در این جهت مردم خود بایستی دست‌به‌کار مقابله با آلودگی هوا شوند. شاید در این زمینه کمپین‌های دیگری همچون «استفاده از وسیله نقلیه عمومی» یا «همت عمومی برای روز بدون ماسک» توسط مردم در شبکه‌های اجتماعی شکل بگیرد تا نیازی به‌زحمت بیشتر برخی از مسئولان دولتی نباشد.