به گزارش یزدرسا، کشور ما روزهای سخت و دلهره‌آوری را در رابطه با تأمین آب مورد نیاز مردم می‌گذراند. این سختی در نقاطی خاص بیشتر است و از جمله در استان محروم سیستان و بلوچستان جمعیت زیادی از مردم آب آشامیدنی سالم در اختیار ندارند.

مسئولان کشور مسأله کم آبی را به دلیل کاهش بارش‌ها و نزولات جوی می‌دانند و از تغییر اقلیم صحبت کرده و این طور عنوان می‌کنند که مردم باید این شرایط را پذیرفته و زندگی خود را با آن سازگار کنند. اما بسیار ناراحت کننده خواهد بود اگر بدانیم که این مسأله صحت ندارد و مقدار آب موجود در کشور به میزانی هست که با یک مدیریت صحیح جوابگوی همه نیازهای معقول مردم کشور باشد و وضع موجود به خاطر بی کفایتی مسئولان و مدیریت غلط به وجود آمده باشد.

یکی از ظرفیت‌های آبی کشور منابع آب‌های ژرف هستند. این منابع آبی در اعماق بسیار زیاد از سطح زمین (1500 تا 3000 متری زمین) قرار داشته، جاری بوده، قابلیت شرب دارند و چند سالی است مطالعات نشان داده در کشور ما نیز چنین منابع آبی عظیمی وجود داشته و قابل استحصال و بهره برداری است.

*امتحان موفق بهره برداری از آب‌های ژرف در سیستان و بلوچستان

در کشور ما این منابع آبی هم به صورت علمی و در بعد تحقیقاتی به اثبات رسیده است و هم در نقاطی از کشور نیز به صورت آزمایشی، مورد بهره برداری قرار گرفته است که از آن جمله در استان سیستان و بلوچستان بوده است.

نماینده زابل، زهک، هیرمند و نیمروز و هامون در مجلس شورای اسلامی در این رابطه به خبرنگار صاحب نیوز گفت: برای تأمین آب پایدار برای سیستان و بلوچستان گزینه‌های مختلف را بررسی کردیم که یکی از آن‌ها آب‌های ژرف بود لذا با هماهنگی معاونت علمی ریاست جمهوری، بودجه‌ای برای مطالعات آن تخصیص یافت و بعد از انجام این مطالعات، معاونت علمی رئیس جمهور به این نتیجه رسید که چنین منبع آبی در سیستان وجود دارد.

دکتر حبیب الله دهمرده افزود: پیرو این مطالعات اولین چاه آب ژرف سیستان زده شده و در عمق سه هزار متری به آبی که پیش بینی شده بود رسیدیم و سپس چاه دوم را زده و هم اکنون از آن آب استحصال می‌کنیم و در نظر داریم این روند را تا احداث 20 چاه و بهره برداری از آن‌ها به منظور تأمین آب پایدار مورد نیاز مردم سیستان ادامه دهیم.

این عضو هیأت علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان عنوان کرد: برای بهره برداری از این منابع آبی باید ابتدا به چهار سؤال پاسخ می‌دادیم ابتدا این که آیا اصلاً چنین منبع آبی در این عمق از زمین وجود دارد یا نه، دوم این که آیا این آب جاری است یا ساکن است، سوم این که آیا این آب سالم بوده و قابل شرب است و چهارم این که آیا برداشت آن نیاز به پمپ و ماشین آلات خاصی دارد یا نه.

استاندار سابق سیستان و بلوچستان تصریح کرد: وجود این آب‌ها اکنون برای ما اثبات شده است و سالم بودن آن نیز در آزمایشگاه‌های داخلی و خارجی کشور به تأیید رسیده است و به این موضوع پی برده‌ایم که این منابع آبی در زیر زمین و در این اعماق جریان دارد و با زدن چاه بدون پمپ نیز قابل برداشت است اما برای برداشت به اندازه مورد نیاز باید با پمپ آن را استحصال کرد.

*ایران مشکل آب ندارد، مشکل مدیریت منابع آبی دارد

دکتر محمد آریامنش، متخصص ژئوفیزیک و عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور، در این رابطه با اشاره به این که نهادهای علمی مختلفی در مورد این موضوع در سطح کشور مطالعه و تحقیق کرده‌اند، به خبرنگار صاحب نیوز گفت: در نتیجه پژوهش‌هایی که من انجام داده‌ام بر اساس مطالعات مختلف زمین شناسی، مطالعات سنجش از دور، مطالعات ژئوفیزیک، زئوفیزیک هوایی، بررسی زمین شناسی ساختاری شواهد زیادی وجود دارد که در کشور ما منابع آب ژرف وجود دارد و من به این مسأله معتقد هستم.

وی که سخنران سمینارهای متعددی در رابطه با منابع آبی کشور و همچنین نحوه عبور از بحران آبی بوده است، استحصال از منابع آب‌های ژرف را منوط به سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های وزارت نیرو دانسته و بیان کرد: من بارها تأکید کرده‌ام این که گفته می‌شود ایران کشور بی‌آبی است را نمی‌پذیرم چرا که در کشور ما منابع آبی مختلفی وجود دارد که اگر به درستی مدیریت و استفاده شود، ما مشکل کمبود آب نخواهیم داشت اگرچه در سال‌های گذشته میزان بارش‌ها در کشور کمتر شده است.

وی موضوع تغییر اقلیم در کشور را نیز رد کرد و گفت: اگر تغییر اقلیمی در کشور وجود داشت باید مبتلابه همه کشورهای منطقه می‌شد ولی می‌بینم این طور نبوده است بلکه تغییرات اقلیمی محسوسی نداشته‌ایم و چیزی که با آن روبرو هستیم تغییرات آب و هوایی است که آن هم علل قابل بحثی دارد.

این محقق آب‌های ژرف گفت: سه سال قبل سیلاب‌هایی که در فصل بهار آمد و کشور را در بحران انداخت را به یاد داریم، اگر می‌گوییم بارندگی نیست پس این‌ها چه بود!؟ موانعی را خود ما با اجرای طرح‌های غیرمنطقی و سوءمدیریت ایجاد کرده‌ایم که در نتیجه آن خشک شدن دریاچه ارومیه، تالاب انزلی و تالاب هامون رقم خورده است و وقتی این خشکی‌ها به وجود بیاید و آب در منطقه‌ای نباشد بخار نخواهد بود و وقتی بخار نباشد رطوبت هوا کاهش پیدا کرده و در نتیجه بارندگی رخ نمی‌دهد. بسیاری از طرح‌های آبی ما از جمله برخی انتقال آب‌ها و برخی احداث سدها نیز بدون مطالعات کافی بوده و چنین نتیجه‌ای داشته است.

*آب‌های ژرف گزینه‌ای در کنار سایر منابع آبی کشور

آریامنش افزود: در مدیریت منابع آب باید یک پکیج کامل را در نظر بگیریم و وقتی مدیریت یک حوزه آبریز را مطرح می‌کنیم باید همه مسائل هیدرولوژی و هیدروژئولوژی آن حوزه آبریز را با هم درنظر بگیریم.

وی  تصریح کرد: این طور نیست که بگوییم مدیریت منابع آب کشور تنها باید از طریق منابع آب‌های ژرف دنبال شود یا تنها از طریق منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی یا شیرین کردن آب‌های آزاد بلکه در مدیریت منابع آب کشور برای جای جای ایران باید همه این‌ها در کنار هم مدّنظر قرار بگیرد و اگر مجموعه این‌ها برنامه ریزی شود و هر یک در جای خود استفاده شود، می‌توانیم بگوییم بهترین مدیریت را اعمال کرده‌ایم.

وی اظهار کرد: این که در منطقه‌ای کویری که آب شرب کافی وجود ندارد، کارخانه‌ای آب بر احداث می‌کنیم و این که کارخانه فولاد را در نقطه‌ای از کشور تأسیس می‌کنیم که نه نزدیک به معدن آهن باشد، نه نزدیک به معدن سوخت و نه آب کافی دارد و این که در استانی خشک که آب شرب کافی ندارد، برای اشتغال زایی طرح‌های کشاورزی پیاده می‌کنیم همه این‌ها به همین عدم مدیریت صحیح وعدم توجه به آمایش سرزمینی برمی‌گردد.

این متخصص ژئوفیزیک اظهار کرد: برای بهره برداری از آب‌های ژرف باید مطالعات کافی در سراسر کشور انجام شود و ببینیم آیا در نقطه‌ای منابع آبی دیگری نداریم و اگر نبود بیاییم چاه آب ژرف احداث کنیم مثلاً در بندرعباس ترجیح با شیرین کردن آب دریا است ولی در کویر صلاح نیست دو هزار کیلومتر برای انتقال آب، لوله گذاری کنیم و باید در آن‌جا چاه آب ژرف احداث کنیم.

الیته استفاده از آب‌های ژرف ملاحظاتی دارد که مانند هر طرح دیگری باید مورد توجه قرار گیرد. محمدرضا یبلویی، متخصص ژئوتکنیک، در این رابطه ضمن بیان این که مبحث آب‌های ژرف در دنیا موضوع اثبات شده‌ای است که حتی مورد بهره برداری نیز واقع شده است، به برخی از ملاحظات برای استفاده از آب‌های ژرف پرداخت.

وی قرار داشتن کشور بر روی کمربند زلزله خیز و محو شدن چاه‌های عمیق با حرکت لایه‌های زمین و هزینه بر بودن احداث چاه و بهره برداری آب از اعماق زیاد زمین را از جمله چالش‌های پیش روی استفاده از آب‌های ژرف دانسته و توجه به این موضوعات و در نظر گرفتن این شرایط را در بهره برداری از آب‌های ژرف ضروری دانست.

این مدیر اجرایی سازمان آبفای استان اصفهان اظهار کرد: در جایی که آب سطحی به میزان کافی وجود دارد و با مدیریت صحیح می‌توان همه نیازهای آبی را با آن تأمین کرد نیاز به استحصال آب‌های ژرف نداریم.