یزدرسا؛ دکتر روحانی در دوران تبلیغات انتخاباتی سال 92، تمرکز ویژه‌ای بر موضوع هسته‌ای داشت و شعار وی مبنی بر تلاش برای چرخش همزمان سانتریفیوژها و چرخ اقتصاد و کارخانه‌ها موجب شد تا در کنار برخی عوامل دیگر، بر خلاف بسیاری از پیش‌بینی‌ها او را به کرسی ریاست جمهوری برساند؛ رخدادی که برای قاطبه صاحبنظران دور از انتظار بود.

وی پس از تکیه‌زدن بر کرسی «دومین شخصیت رسمی و بالاترین مقام اجرایی» کشور، با تمام توان وارد عرصه مذاکره با 5+1 شد و چنان اشتیاقی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات از خود نشان داد که برخلاف عرف کشورداری و مذاکره، ابایی از تکرار ادعای «خزانه خالی» و بزرگ‌نمایی نقش تحریم‌ها در بروز مشکلات اقتصادی و معیشتی نداشت؛ به‌گونه‌ای‌که حتی آب شرب مردم نیز به تحریم‌ها پیوند داده شد.

در آستانه نخستین سفر روحانی در قامت رئیس جمهوری اسلامی ایران به سازمان ملل، رسانه‌های خاص همسو با دولت می‌کوشیدند تا با تیترهای هیجانی مردم را به ذوق آورند و پس از پایان سفر نیز با دستمایه قراردادن مکالمه تلفنی رئیسان جمهور ایران و آمریکا و «باهوش» و «مؤدب» خواندن اوباما توسط روحانی، از شکسته‌شدن تابوی مذاکرات سخن گفتند و با ادبیاتی مشحون از ذوق‌زدگی درباره آینده‌های روشن در روابط بین دو کشور قصیده‌ها سرودند!

با آغاز رسمی مذاکرات و سپس توافق مقدماتی ژنو، موجی از تهییج‌های عموما هدایت‌شده توسط جریانی خاص فضای کشور را تحت‌الشعاع قرار داد و طیفی خاص کوشید تا با استفاده از تریبون‌های در اختیار خویش-از جمله رسانه‌های متحدالمرکز- به بزرگنمایی توافق فوق بپردازد و صدالبته ازضعف‌های فراوان و امتیازهای واگذارشده سخن قابل توجهی نمی‌گفتند.

 رئیس جمهور محترم پس از توافق ژنو، در سخنرانی‌های متعدد به تمجید از توافق پرداخت و حتی در سفر به یکی از استان‌های جنوبی، توافق ژنو را تسلیم‌شدن قدرت‌های بزرگ در برابر ایران دانست؛ ادعایی که با توجه به نامتوازن بودن داده‌ها و ستانده‌ها، با شگفتی صاحب‌نظران روبرو شد.

«فتح‌الفتوح» خواندن توافق و «قهرمان دیپلماسی» لقب‌گرفتن دکتر محمدجواد ظریف و نظایر آن، از جمله بزرگنمایی‌های صورت‌گرفته توسط طیف شیفته مذاکرات بود، که البته با هجمه‌های تند و تیز به منتقدان نیز همراه می‌شد؛ هجمه‌هایی که حتی حواله‌داده‌شدن منتقدان به جهنم و بی‌سواد نامیدن آن‌ها را به دنبال داشت!

در مراحل بعدی مذاکرات و نیز توافق نهایی لوزان، داده‌ها و ستانده‌ها متناسب نبود و بسیاری از خبرگان فن و دلسوزان ژرف‌نگر، از جمله برآیند کمیسیون مجلس ویژه بررسی برجام با اشاره به ضعف‌های کلان توافق و امتیازهای نقد و سنگین داده شده توسط ایران در مقابل وعده‌های نه‌چندان معتنابه و نسیه طرف مقابل، آن را در شأن ملت نمی‌دانستند. اما به هر روی، با مدیریت خاص رئیس مجلس و به حاشیه‌راندن گزارش کمیسیون ویژه، زمینه‌های نفی قانونی برجام از دست رفت و پس از طی مراحل بعدی، در مسیر اجرا قرار گرفت.

  اینک اما چند ماهی از توافق لوزان و چند روزی از انجام تعهدات ایران و آغاز اجرایی‌شدن برجام گذشته است و مردمی که افزون بر دوسال گذشته را شاهد تبلیغات سنگین دولتی‌ها در تمجید از توافق هسته‌ای بوده‌اند، به انتظار تحقق عملی وعده‌های داده‌شده نشسته‌اند.

نکته قابل تامل در این میان، تلاش کسانی خاص برای مهربان نشان‌دادن آمریکا و دیگر کشورهای طرف مقابل است؛ اینان در گفتار و نوشتارهای خویش چنان به ترسیم چهره‌ای منطقی و موجه از آمریکا علاقه دارند که انگارنه انگار همین آمریکایی‌ها بیش‌ترین جنایت‌ و خیانت را علیه ملت ایران مرتکب شده‌اند و دولت یازدهم برای دست‌یافتن به این معامله پُراشکال هم، امتیازهای فراوانی اعطا کرده و هزینه‌های سنگینی از جیب ملت پرداخت شده است.

شاید از همین روست که رهبر معظم انقلاب ضمن تمجید از تیم مذاکره‌کننده، تصریح می‌کنند «محصول مذاکرات که در قالب برجام شکل گرفته است، دچار نقاط ابهام و ضعف‌های ساختاری و موارد متعدّدی است که در صورت فقدان مراقبت دقیق و لحظه‌به‌لحظه،‌ می‌تواند به خسارت‌های بزرگی برای حال و آینده‌ کشور منتهی شود» و در پاسخ به نامه اخیر رئیس جمهوری محترم نیز هشدار می‌دهند «در تبليغات توجه شود كه در برابر آن‌چه در اين معامله به دست آمده، هزينه‌هاي سنگيني پرداخت شده است» و البته تصریح می‌کنند «نوشته‌ها و گفته‌هایي كه سعي مي‌كنند اين حقيقت را ناديده گرفته و خود را ممنون طرف غربي وانمود كنند با افكار عمومي ملت، صادقانه رفتار نمي‌كنند.»

بی‌گمان، روزها و ماه‌های آینده با فرونشستن التهاب‌های حاصل از انعقاد و اجرایی شدن توافق، جلوه‌های بیش‌تری از واقعیت تبلیغات علاقه‌مندان برجام و نیز هشدارهای منتقدان آن رخ خواهد نمود؛ هرچند در همین فاصله اندک پس از توافق نیز موضع‌گیری‌ها و رویکرد طرف مقابل به‌ویژه آمریکا نگران‌کننده و یأس‌آفرین است.

نویسنده: فائزه شورکی