به گزارش یزد رسا به نقل از روابط عمومی آب و فاصلاب روستایی، یزد یک استان خشک و کویری است که به جز چند چاه، چشمه و قنات که آب آنها با سختی استحصال می شود منابع آبی چندانی ندارد.

کمبود ریزشهای جوی مورد انتظار در یکسال نسبت به میزان متوسط بارندگی و افزایش میزان خشکی در یک منطقه را خشکسالی می گویند.

خشکسالی یک پدیده طبیعی و تکرار شونده اقلیمی است و وقوع این پدیده در تمام نقاط جهان محتمل است.

هر چند که ویژگیهای ان از نقطه ای به نقطه دیگر کاملا متغیر و متمایز است اما خشکسالی از دیدگاهها و جنبه های متفاوتی میتواند مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد.

در مناطق حساس خشک و نیمه خشک، کمبود بارندگی اثرات شدیدی بر روی منابع آب می گذارد و در اغلب موارد خشکسالی های هواشناسی به وقوع خشکسالی های هیدرولوژیکی، کشاورزی، اقتصادی و اجتماعی منتهی می شوند.

از قدیم الایام روستاها به مناطق خوش آب و هوایی گفته می شد با مردمانی ساده و بی ریا که عمده فعالیت وشغل اصلیشان کشاورزی بود و روستاها محل مناسبی برای تولید انواع محصولات کشاورزی و ارتزاق مردم و همچنین محلی برای تفریح در تعطیلات پایان هفته واستفاده از هوای پاک وطبیعت سبز بود .

اما تاثیر خشکسالی، انتظارات از روستا را متفاوت کرده است.

واقعیتهایی است که قبول آنها ما را در شناخت و حل مشکل یاری می رساند حقایقی از جنس واقیتهای جامعه شهری و روستایی که به مرور زمان دستخوش تغییر و دگرگونی شده است .

در زمانهای گذشته زیرساختهایی برای مدیریت مصرف وصرفه جویی در جوامع روستایی و شهری حمامهای عمومی و استفاده مردم از آب انبارها برای مصارف روزانه و... وجود داشته است اما اکنون وجود حمامهای خانگی، استفاده از انشعابهای خانگی و درخواست مردم برای استفاده های شخصی نیاز ایشان را به استفاده از آب افزایش داده است .

تغییر شکل و شیوه زندگی مردم و همچنین دگرگونی فرهنگی، دیدگاه مردم را نسبت به محیط اطراف و منابع طبیعی تغییر داده و آنچه امروز شاهد آن هستیم گسترش فرهنگی خاص در جامعه است که با وجود همه قوت و نایش دچار ضعفها ومشکلاتی هم هست و ز جمله این ضعفها می توان به فرهنگ مصرف بهینه آب و مدیریت آن اشاره کرد .

***نبض روستاهای استان به کندی می زند

مدیر عامل شرکت آبفار یزد با اشاره به پدیده خشکسالی در این استان گفت: سالهاست که استان یزد با پدیده خشکسالی دست وپنجه نرم می کند و طی 60 سال گذشته شاهد چند دوره خشکسالی بوده ایم.

محمد رضا حاتمی ادامه افزود: اولین دوره خشکسالی شدید در یزد طی 60 سال اخیر بین سالهای 37 تا 54 و حدود 15 سال طول کشید و بعد از آن یک دوره 4 ساله خشکسالی بین سالهای 65 تا 69 و یک دوره 3 ساله خشکسالی بین سال های 74 تا 77 نیز به وقوع پیوسته است.

وی اظهار داشت: آخرین دوره خشکسالی در یزد از سال 78 شروع و تاکنون ادامه داشته به طوری که بیش از 16 سال متناوب بطول انجامیده است.

به گفته حاتمی در طی 16 سال اخیر تنها 2 سال تر سالی به معنای واقعی رخ داده اما در 14 سال بقیه یا خشکسالی حاکم بوده یا بارندگی های نزدیک به نرمال نتوانسته اثرات سال های خشک پی درپی را جبران نماید.

این مسئول با اشاره به تاثیر خشکسالی بر مناطق روستایی تصریح کرد : هم اکنون استان یزد با یک دوره خشکسالی کم سابقه در 60سال اخیر روبروست که بسیاری از زیر ساختهای اقتصادی و اجتماعی روستاها و روستائیان استان را با خسارت مواجه کرده است و مقابله با این رویداد آب و هوایی نیاز به همکاری کلیه بخشهای مرتبط با آب دارد.

***خشک شدن منابع آبی روستاها

حاتمی گفت: روستاهای استان این روزها را با کم آبی و بی آبی سپری می کنند و رفته رفته از منابع آبی روستاها کم می شود .

به گفته وی درحال حاضر منابع آبی کفاف مصرف را نمی دهند ونه تنها مزارع و باغها در معرض خشکیدن قرار دارند، بلکه روستاییان هم دیگر قدرت مقابله با غول خشکسالی وکم آبی را ندارند .

حاتمی تصریح کرد :خشکسالیهای چند سال اخیر وعدم تغذیه سفره های آب زیر زمینی در دشتهای استان باعث خشک شدن منابع آب شرب شده و هم اکنون بیش از 600روستای استان با مشکل کم آبی و بی آبی مواجه هستند .

بررسی وضعیت بارندگی ایستگاه های شاخص شهرستانهای استان یزد نشانگر وضعیت بسیار نامطلوب در سال زراعی جاری است.

برابر با گزارشات ایستگاههای بارندگی در استان یزد متوسط بارندگی در سال 1374معادل110 میلیمتر می باشد که این رقم هم اکنون به 83میلیمتر رسیده است.

همچنین متوسط بارندگی در سال جاری نسبت به سال گذشته حدود 43 درصد کاهش و نسبت به متوسط دوره اماری حدود 13درصد کاهش داشته است.

حاتمی افزود : در حال حاضر آب روستاهای استان از طریق 296 حلقه چاه 15دهنه چشمه و 47 رشته قنات تامین می شود و حدود60 روستای استان از طریق خط انتقالی کوهرنگ آبرسانی می شوند .

وی همچنین به افزایش آبرسانی سیار در روستاها اشاره کرد وگفت :در حال حاضر 185 روستا به صورت مستمر و 115 روستا به صورت غیر مستمر بوسیله 11 تانکر ثابت و 391 تانکر سیار آبرسانی سیار می شوند.

این مسوول همچنین به خسارات ناشی از خشکسالی اشاره کرد وگفت : خشکیدن منابع تولید آب ، کاهش منابع آبدهی وهمچنین کاهش کیفیت منابع آبی از خسارات خشکسالی به حساب می آیند.

وی خشکیدن 82 منبع تولید آب روستاها شامل چاه ، چشمه وقنات، کاهش آبدهی 265 منبع آبی از 30 تا 80 درصد، کاهش کیفیت 265 منبع آبی از EC متوسط1500 میکروموس بر سانتی متر سال 84 به بیش از 2000 میکرو موس بر سانتی متر در سال 92 را مورد اشاره قرار داد.

***روستاهای خالی از سکنه

مدیرعامل شرکت آبفار یزد در ادامه با اشاره به کاهش جمعیت روستایی در سالهای اخیر گفت :در مقایسه با دهه های 50و60 هم اکنون شاهد کاهش جمعیت روستایی وگرایش مردم به زندگی در شهرها هستیم .

به طوری که از 38 درصد جمعیت روستایی در سال 1355به 17 درصد در سال 1390 کاهش یافته اند .

وی در ادامه وجود امکانات متعدد آموزشی ، بهداشتی ، زرق وبرق زندگی شهری وجستجوی کار مناسب را از علل عمده مهاجرت روستاییان به شهرهای استان برشمرد و ادامه داد آنچه بیش از جاذبه موجود در شهر می تواند موثر باشد دافعه موجود در روستاها می باشد .

حاتمی یکی از مهمترین شاخصهای دافعه روستایی را خشکسالی ونبود آب شرب وبهداشت مناسب دانست وادامه داد : در سالهای متمادی که خشکسالی بر روستاهای استان سایه انداخته است ، خشک شدن وکاهش آبدهی منابع تامین آب مشکلات متعددی را برای روستاییان بوجود آورده و رمقی برای آنها باقی نمانده است.

خشکسالیهای پی در پی در استان یزد زندگی اهالی روستاها را تحت تاثیر قرار داده چنانکه گرایش به شهر نشینی و در مقابل آن کاهش جمعیت روستایی وعوارض ناشی از آن را شامل شده است .

کاهش منابع آبی وافت آب تولیدی موجب کاهش محصولات کشاورزی وتمایل مردم به اشتغال در شهرهای بزرگ شده است بنابر این هم روستاها طبیعت بکر وخوش آب وهوای خود را از دست داده اند وهم زمینه بوجود آمدن خیل عظیمی از جمعیت بیکار جویای کار در شهرها را فراهم کرده است .

به گفته حاتمی از طرفی دیگر کاهش محصولات کشاورزی یعنی افزایش وابستگی به محصولات تولیدی دیگران .

حاتمی همچنین اظهار داشت : مهاجرت روستاییان به شهرها می تواند هم برای مبدا و هم برای مقصد مشکلات فراوانی را بوجود بیاورد ومنشاء بروز ناهنجاریهای اجتماعی متعدد ناشی از کمبود منابع وتجهیزات در محیط شهری ، بی کاری وکم کاری ، جابه جا شدن مشاغل شهری وروستایی وکاهش تولید محصولات کشاورزی باشد .

با توجه به مهاجرت روستاییان در سالهای اخیر ، چناچه بحران خشکسالی استمرار یابد بیم آن می رود مشکلات دوسویه شهری وروستایی چشمگیرتر شود .

از این رو نقش دولت در توقف این پدیده وخالی شدن روستاها از سکنه می تواند حائز اهمیت باشد .

شاید در شرایط موجود بسیاری از منابع از دست رفته وامکان دست یابی به بسیاری از امکانات وجود ندارد اما می توان راهکارهایی را در شرایط موجود پیشنهاد کرد.

وی ایجاد زیرساختها وفرهنگ سازی در زمینه مدیریت مصرف آب،حفاظت از منابع موجود آب، جلوگیری از واگذاری زمین ،جلوگیری از ساخت وسازهای بیهوده ،بازسازی شبکه ها وجلوگیری از هدر رفت، تغییر نوع کشت، مکانیزاسیون کشاورزی وآبیاری ، استفاده وایجاد زمینه برای صنایع کم آب خواه را از جمله این راهکارها اعلام کرد.

استان یزد افزون بر یک میلیون نفر جمعیت دارد که نزدیک به یک چهارم آنها در یکهزارو 300 ابادی و روستا ساکن هستند.

انتهای پیام /ع