یزدبانو؛ روزهای آخر سال تمیزکاری و خانه‌تکانی در گوشه و کنار ایران اسلامی دیده می‌شود. این آیین که از دیرباز برای استقبال از نوروز انجام می‌شده است، با وجود سختی‌های بسیاری که دارد، خاطره‌های خوبی را نیز بر جای می‌گذارد.

در آستانه تحول طبیعت مردم یزد چون دیگر ایرانی‌ها نیز به تکاپو درآمده‌ وغبار از خانه وکاشانه خویش می‌زدایند تا با پاکیزگی به استقبال نوروز بروند.

وارد کوچه و خیابان‌ها که می‌شویم تحرک و شور و اشتیاق مردم را نظاره‌گر هستیم؛ خانم‌ها خانه‌تکانی را دغدغه‌ای در زندگی خویش می‌پندارند و خواستار زود انجام دادن آن هستند.

بیشتر یزدی‌ها از یک‌ماه مانده به سال نو کمر همت خود را محکم‌تر از گذشته بسته و به استقبال نوروز می‌روند تا غبار را از خانه‌های خود و دل خویش را از کینه‌ها وکدورت‌ها بزدایند.

«خانه تکانی» از جمله کارهایی است که نباید به شب عید موکول شود؛ بلکه باید از مدتها قبل از رسیدن لحظات سال تحویل انجام شده باشد. از این رو یزدی‌ها از دیرباز این رویه را داشته اند که افراد خانواده که کوچکترند به خانه پدربزرگ و مادربزرگ رفته و با همکاری هم این امر را انجام می‌دهند.

«قالی‌شویی» سنتی است که مردم هر ساله از چند روز مانده به عید به آن اقدام کرده و افراد خانواده با کمک یکدیگر به شست‌و‌شو می پردازند؛ هر چند که این سنت به علت وجود کارگاه‌های قالیشویی کمرنگ‌تر شده است.

قبل‌تر که فرش دستباف بیشتر در خانه‌ها پهن بود، مردم کمتر به فکر شستن آنها می افتادند و سعی می کردند با آویزان کردن و چوب کاری فرش ها گرد و غبار آن را بگیرند.

تمیز کردن دیوار خانه مرحله‌ای از خانه‌تکانی یزدی‌ها است و بخاطر گرد و غبار ناشی از توفان هایی که یزد را در می نوردد، انجام این امر نیز ضرورت خاصی دارد.

باز کردن  پرده‌ها نیز باید انجام گیرد تا با شستنشان پاکیزکی خانه بیشتر به چشم بیاید. در قدیم دور تا دور اتاق‌ها را پتوهای ملحفه شده با پارچه های سفید گلدار می‌پوشاند که در نزدیک عید ملحفه پتوها به همراه روکش سفید پشتی‌های ترمه نیز شسته می‌شد.

آشپرخانه هم، از مهمترین مکان‌ها برای خانه‌تکانی است. این قسمت از خانه زمان بیشتری برای تمیز کردن می برد.

البته امروز با پیشرفت جامعه و به عبارتی مکانیزه شدن زندگی ها دیگر از آن سختی ها و شور و شوق خاص خانه تکانی خبری نیست؛ زحمت شستن فرش ها را قالیشویی ها می کشند و برخی نیز با کمک گرفتن از نیروهای خدماتی کار خانه تکانی را به سرانجام می رسانند.

انتهای پیام/