به گزارش یزد آوا به نقل از مهر، نزدیک به ۴۸ ساعت دیگر پرونده بیستمین دوره برگزاری نمایشگاه مطبوعات هم بسته خواهد شد و این دوره هم احتمالا در قالب برگ هایی مملو از آمار و ارقام راهی آرشیو معاونت مطبوعاتی و برخی رسانه ها خواهد شد.

معمول و مرسوم این است که در این ایام عملکرد و سیاست های معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد به عنوان متولی اصلی برگزاری در بوته ارزیابی طیفی از رسانه ها قرار می گیرد و وعده های مسئولان نمایشگاه در قیاس با کیفیت برگزاری به نقد کشیده می شود. اما فارغ از نکات مشترکی که در این زمینه می توان پیرامون عملکرد و سیاست های معاونت مطبوعاتی مطرح کرد (که در جای خود محل بحث است) در نیمه راه بیستمین دوره، بد نیست نیم نگاهی هم به کیفیت حضور رسانه ها در این نمایشگاه داشته باشیم.

بیایید کمی جدی تر به این سوال فکر کنیم که اساسا نمایشگاه مطبوعات قرار است کدام بخش از نیازهای اهالی این صنف را پاسخ بگوید؟ واقعاً دستاورد رسانه های حاضر در این رویداد یک هفته ای تا چه اندازه با هزینه مادی و معنوی ای که برای حضور در آن متحمل می شوند هم خوانی دارد؟

اگر «نمایشگاه مطبوعات» قرار بوده مانند نمایشگاه های مشابه عرصه ای برای ارائه دستاوردهای یک صنف و ایجاد تعامل و تبادل دانش حرفه ای در میان اعضای صنف باشد آیا در شرایط برگزاری امروز به این مهم دست پیدا کرده است؟

و در مجموع و با شرایط امروز برگزاری یا عدم برگزاری این رویداد می تواند تأثیری بر چرخه فعالیت رسانه های مکتوب و مجازی کشور در طول سال داشته باشد؟

در این مختصر قطعاً نمی توان ادعای پاسخگویی به این سوالات اساسی را داشت اما مرور برخی تجربیات و مشاهدات همین چند روز گذشته کافیست تا تلنگری جدی به خود بزنیم و قضاوت کنیم که کجای کاریم؟

مثلث متفاوت الاضلاع!

معمولا در مباحث تئوریک درباره رسانه سخن از مثلثی با سه ضلع مدیر، رسانه و مخاطب به میان می آید. بر پایه همین تمثیل اگر بخواهیم درباره کارکردهای برگزاری نمایشگاه مطبوعات قضاوت کنیم به نتایج جالبی می رسیم.

مخاطبان که سهمی به واقع حداقلی از برگزاری نمایشگاه مطبوعات دارند و باید پذیرفت در سال های پس از جداسازی این رویداد از نمایشگاه کتاب حضور مخاطبان و یا همان مردم عادی در این نمایشگاه سال به سال به طرز معناداری افت پیدا کرده است.

مشاهدات میدانی هم کافیست تا اهالی رسانه خود شهادت دهند که این روزها بیشترین حجم تردد در راهروهای شبستان اصلی مصلای تهران متعلق به اصحاب رسانه و فعالان مطبوعاتی است.  جالب اینکه این رفت و آمد هم جز در مواردی که منجر به تازه شدن دیدارها و تعاملات دوستانه می شود، کمتر نشانی از تبادلات حرفه ای و بده بستان هایی دارد که در بلندمدت موجبات ارتقاء سطح کیفی فعالیت های رسانه ای را به دنبال داشته باشد.

پس این دو ضلع (مخاطب و رسانه) کمترین بهره را از برگزاری نمایشگاه مطبوعات می برند و این در حالی است که ضلع سوم حضوری معنادار در نمایشگاه دارد.

عطش پیروزی در یک رقابت کاذب

چهره های خبری و به طور خاص مسئولان و مدیرانی که احتمالا در طول سال فرآیندی پیچیده و دشوار برای برقراری ارتباط با یکی از رسانه های تإثیرگذار را پیش رو دارند تا شاید بخشی از عملکرد خود را «رسانه ای» و به تعبیری «تبلیغ» کنند با حضور چند ساعته در راهروهای نمایشگاه مطبوعات در حداقل زمان رسانه ها را به تعداد قالب توجهی از اخبار «اختصاصی» مهمان می کنند که خروجی آن همان نتیجه را برای ایشان به همراه دارد.

اشتباه نشود؛ غرض تقبیح تعامل مدیران و حضور صادقان برخی از ایشان در بزم مطبوعات و رسانه ها نیست. بلکه هدف آسیب شناسی و آسیب زدایی از فرآیندی است که به صورت بیمارگونه در روزهای برگزاری نمایشگاه مطبوعات دامنگیر طیف قابل توجهی از اهالی رسانه شده و قلب ماهیت رسانه ای آن ها را به همراه داشته است.

عطش برآمده از رقابت کاذب شکل گرفته جهت حضور مهمانان «ویژه» جهت ثبت و ضبط «مطالب اختصاصی» ولو در حد ثبت تصویری با بکگراند لوگوی رسانه متبوع، عارضه ای است که اگرچه در آغاز راهکار رسانه های نوپا برای کسب «اعتبار» بود اما  اخیرا دامنگیر رسانه های پرسابقه تر هم شده و به طور خاص در این دوره از نمایشگاه بروز و نمودی عجیب و  نگران کننده پیدا کرده است.

به دنبال شأن گمشده «رسانه»

تصویر بارها ثبت شده در ذهن حاضران در شبستان اصلی مصلا در این روزها از خبرنگارانی که گرد چهره ای خبری گردآمده و درمواردی حتی ملتمسانه تقاضای خود برای حضور او در غرفه رسانه متبوع خود را طرح می کنند تصویری است معوج و بی ارتباط با آنچه قرار بوده از شأن «رسانه» در «نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری» منعکس شود.

درست است که اشاره کردیم حضور مخاطبان و مردم عادی در نمایشگاه مطبوعات در چند سال اخیر به حداقل رسیده است اما تصور کنید همان حداقل علاقمندان و پیگیران رسانه که این روزها مسیرشان به مصلای تهران می افتد و با چنین تصویری از تعامل رسانه و مدیران مواجه می شود چه یادگاری از نمایشگاه با خود به همراه می برند و آیا من بعد می توان درباره چیزی به نام «شأن رسانه» با ایشان گفتگو کرد؟

به این نکته این واقعیت را هم باید افزود که مدیر و مسئولی که در چنین فرآیندی حاضر به حضور در غرفه رسانه ای می شود و تن به گفتگو می دهد را آیا می توان به چالش کشید یا صرفا رسانه به حکم آداب مهمان نوازی ناگزیر از انعکاس دیدگاه های تبلیغی و غالبا فاقد ارزش خبری از آقای مدیر می شود؟

آنچه گفته شد نه حکم کلی درباره کیفیت حضور تمامی رسانه ها در نمایشگاه بیستم مطبوعات که تنها زیر ذره بین بردن بدعت آسیب زایی است که در بلند مدت تنها یک قربانی خواهد داشت و آن «شأن رسانه» است.

نمایشگاه مطبوعات البته نه فقط در این مورد که از اساس نیازمند بازتعریف مجدد در شرح وظایف و دستور کار است که این نکته خود فضای دیگری برای طرح و بررسی می طلبد.