به گزارش یزد آوا، اسفندماه سال گذشته بود که با پایان یافتن ماموریت محمد خزاعی بعد از ۷ سال حضور در سازمان ملل، حسن روحانی تصمیم گرفت یکی از چهره‌های نزدیک به خود را که پیش از این در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام با او کار می‌کرد به عنوان جانشین خزاعی به سازمان ملل معرفی کند. روحانی اما هیچگاه فکر نمی‌کرد معرفی این گزینه آن هم در شرایطی که دولت همه توان خود را برای مذاکرات بسیج کرده و سعی در دوری از هرگونه تنش با شیطان بزرگ دارد، به یکی از مهم‌ترین چالش‌های دولت وی تبدیل شود.

«نه» دسته‌جمعی آمریکایی‌ها به حسن روحانی برای معرفی ابوطالبی حقیقتا واکنشی غیرقابل پیش‌بینی برای دولت بود. ابوطالبی پیش از این و در سال ۱۳۷۲ یک بار سابقه اخذ روادید از آمریکا با هدف عضویت در هیأت نمایندگی ایران در مجمع عمومی سازمان ملل را داشت و همین کافی بود تا حتی تصور اینکه آمریکا برای ابوطالبی ویزا صادر نکند آن هم در شرایطی که دولت یازدهم تمایل زیادی برای نزدیکی به غرب از خود نشان داده است، ایجاد نشود. سوابق دیپلماتیک حمید ابوطالبی نیز به اندازه‌ای بود که وی را برای حضور در این سمت تایید کند. آمریکایی‌ها اما به بهانه حضور ابوطالبی در زمان اشغال سفارت آمریکا در ایران صراحتا اعلام کردند برای ابوطالبی روادید صادر نمی‌کنند.

معرفی ابوطالبی، ماه‌ها قبل از اعلام رسمی

نخستین نشانه‌ها از احتمال عدم صدور روادید برای حمید ابوطالبی از وبلاگ شخصی خبرنگار واشنگتن‌پست رویت شد. روایتی که حاکی از این بود که حمید ابوطالبی نه در اسفندماه سال گذشته و در زمان اتمام حکم مسؤولیت محمد خزاعی بلکه از چندماه قبل از آن به عنوان نماینده ایران در سازمان ملل متحد معرفی شده اما پاسخ مثبتی برای صدور روادید وی دریافت نشده است.

موضوعی که تا اواسط فروردین سال ۹۳ و قبل از اظهارنظر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا کسی اطلاع چندانی از آن نداشت و در بایکوت خبری بود. خبرنگار روزنامه واشنگتن پست روز ۲۰ اسفند در وبلاگ شخصی خود و پس از آن در صفحه سیاسی این روزنامه با طرح این پرسش که «ایرانیان از خود می‌پرسند چگونه این فضای باز و جدید گفت‌وگو قرار است به اشتراک گذاشته شود حال آنکه تهران قادر نیست مقام عالیرتبه خود را که می‌تواند نقش مهمی در باز شدن انجماد دیپلماتیک داشته باشد، به دفترش در سازمان ملل اعزام کند؟» تلویحا ماجرای عدم صدور ویزا برای سفیر جدید ایران در سازمان ملل را مورد اشاره قرار می‌دهد. این خبرنگار آمریکایی در ادامه مطلب خود می‌نویسد: «او (ابوطالبی) چندین ماه است که منتظر ویزای آمریکاست اما هیچکس در تهران دلیل این تاخیر در صدور ویزا را نمی‌داند».

آمریکایی‌ها اما پیش از آنکه رسما به ابوطالبی «نه» بگویند از نگرانی خود درباره وی سخن گفتند. ابراز نگرانی‌هایی که ابوطالبی را به خبر اول رسانه‌ها تبدیل و آغازی برای اظهارات پینگ‌پنگی مسؤولان وزارت امور خارجه ایران و آمریکا شد. اواسط فروردین‌ماه سال جاری بود که ماری هارف، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد آمریکا «نگرانی عمیق» خود را درباره معرفی حمید ابوطالبی به عنوان سفیر دائم ایران در سازمان ملل متحد به این کشور اعلام کرده است. این مقام وزارت خارجه آمریکا بدون اشاره به این موضوع که آیا آمریکا برای ابوطالبی ویزا صادر خواهد کرد یا نه، به خبرنگاران گفت: «از نظر ما معرفی این شخص دردسرآفرین خواهد بود. ما در حال بررسی این پرونده هستیم و درباره احتمال معرفی وی نگرانی عمیق خود را به دولت ایران منتقل کرده‌ایم». بعد از این اظهارات بود که عملا ماجرای ابوطالبی به صورت ویژه مطرح شد و در تیتر نخست رسانه‌ها قرار گرفت.

ابوطالبی از زبان ابوطالبی

اما قبل از آنکه حساسیت‌ها نسبت به ابوطالبی افزایش یابد خود او در اظهاراتی به برخی ادعاها درباره حضورش در زمان اشغال سفارت آمریکا در تهران پاسخ داد. وی چند روز پیش از پررنگ شدن حواشی اعزامش به آمریکا، درباره حضور خود در میان دانشجویان خط امام می‌گوید: «واقعیت این است که من در ۱۳ آبان آن سال و زمان اشغال اصلا در تهران نبودم که از این امر مطلع یا در آن مشارکت یا حضور داشته باشم یا نامم مطرح باشد. من در اهواز از ماوقع مطلع شدم. مدتی بعد که به تهران آمدم، یک روز مرحوم شهید دادمان به واسطه یکی دیگر از شهدا و فرماندهان جنگ تحمیلی به نام مرحوم شهید ذاکر به من پیغام داد که آنها برای ترجمه به زبان فرانسه به کسی نیاز دارند که بتواند این کار را انجام دهد؛ من پذیرفتم و از منزل به فرودگاه رفتم و به همراه نماینده ویژه پاپ، رهبر مسیحیان کاتولیک که وارد تهران شده بود، برای اولین بار وارد سفارت شدم. یکی، دو بار دیگر هم وقتی در ارتباط با خارج، کار ترجمه لازم بود آن را به زبان انگلیسی یا فرانسوی انجام دادم، مانند: ترجمه در زمان آزادی کارکنان زن و سیاهپوستان در کنفرانس مطبوعاتی که جنبه‌ای کاملا انسان‌دوستانه داشت».

معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور البته به نکته قابل توجه دیگری نیز اشاره می‌کند: «در اینترنت آنقدر مطالب شبیه بی‌تشابه می‌یابید که اعجاب‌آور است. بویژه چیزهایی که به سی و چند سال پیش بازمی‌گردد؛ مثلا شما می‌توانید شخصی را درست با اسم و فامیل من پیدا کنید که به درجه رفیع شهادت رسیده است اما من منظور سوال شما را می‌فهمم، به همین جهت هم برای اطلاعتان می‌گویم من نزدیک ۱۵ سال در کشورهای غربی بسیار نزدیک به آمریکا از اروپا تا استرالیا سفیر بوده‌ام و همیشه هم سروکارم با غرب بوده است. حتی درسال ۱۳۷۳ هم به آمریکا رفتم و مدتی عضو هیأت نمایندگی کشورمان در مجمع عمومی سازمان ملل بودم».

واکنش‌های پینگ‌پنگی

اما بالا گرفتن بحث ابوطالبی با واکنش‌های متعدد مسؤولان وزارت امور خارجه ایران و آمریکا مواجه شد. سخنگوی کاخ سفید در اظهاراتی مطرح کرده بود: واشنگتن به تهران اعلام کرده است که انتصاب سفیر پیشنهادی تهران در سازمان ملل «شدنی نیست».

بعد از اظهارات جی کارنی، جن ساکی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز در نشست خبری خود گفت: ما به صورت علنی و خصوصی اعلام کرده‌ایم این انتخاب (ابوطالبی) قابل پذیرش و مناسب نیست. وزارت امور خارجه کشورمان هم در مقابل و در اظهارات متعددی تاکید کرد ابوطالبی همچنان گزینه ایران در سازمان ملل است. مرضیه افخم، سخنگوی وزارت امور خارجه همان زمان و در واکنش به اظهارات مقامات آمریکایی تاکید کرد: ما هم به طور رسمی گفته‌ایم رفتار دولت آمریکا با نماینده جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد قابل قبول نیست و دکتر حمید ابوطالبی گزینه جمهوری اسلامی ایران برای نمایندگی در سازمان ملل متحد است.

سیدعباس عراقچی، معاون حقوقی و امور بین‌الملل وزارت امور خارجه نیز در این‌باره گفت: گزینه‌ای جز ابوطالبی برای سازمان ملل نداریم. اما عدم تاثیر اظهارات دیپلماتیک در تغییر وضعیت ابوطالبی باعث شد تا سخنگوی وزارت امور خارجه در ۲۵ فروردین‌ماه از شکایت و پیگیری موضوع عدم صدور روادید از سوی دولت آمریکا برای حمید ابوطالبی، سفیر و نماینده دائم پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد در نیویورک خبر دهد. مرضیه افخم در این‌باره گفته بود: سازوکارهای رسمی موجود برای رسیدگی به این موضوع فعال شده و در دست اقدام است.

افخم اظهار داشت: اقدام آمریکا در عدم صدور روادید برای حمید ابوطالبی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نقض مقررات بین‌المللی بوده و برخلاف قرارداد مقر بین سازمان ملل متحد و دولت آمریکاست. اما رفتار اصلاح‌طلبان و حامیان دولت نیز از جمله موضوعات عجیب در جریان معرفی ابوطالبی به عنوان نماینده ایران در سازمان ملل بود. در شرایطی که همه منتقدان دولت نیز در اظهارات و نوشته‌های خود به حمایت از دولت پرداخته و آمریکا را به نقض قوانین بین‌المللی محکوم می‌کردند، اصلاح‌طلبان ترجیح دادند باز هم در راستای بزک کردن آمریکا بار دیگر منافع غرب را بر منافع ملی ترجیح داده و در این زمینه حق را به دولت آمریکا دهند. این مواضع تا حدی پیش رفت که برخی حامیان دولت معرفی ابوطالبی را نوعی توهین به آمریکا تلقی کردند.

دیپلماسی لبخند و تغییر قانون ۶۷ ساله

اما دیپلماسی لبخند و سیاست تعامل با کدخدا نه تنها از دشمنی آمریکا با ایران کم نکرد بلکه جریان‌های مختلف در این کشور را علیه منافع ایران به یک اجماع واحد رساند و با تصویب قانونی عجیب ورود حمید ابوطالبی به خاک آمریکا را رسما منتفی کرد. آمریکا در تداوم رفتار خصمانه خود علیه ایران و با بهانه‌ای واهی اعلام کرد برای حمید ابوطالبی ویزا صادر نخواهد کرد.

قرار بود بنا بر وعده‌های انتخاباتی حسن روحانی، احترام به پاسپورت ایرانی بازگردد اما روحانی با چالشی در دولتش مواجه شد که پیش از آن نه تنها در ایران بلکه در تاریخ روابط کشورها با آمریکا نیز بی‌سابقه بوده است. عدم صدور روادید برای نماینده ایران در سازمان ملل که براساس برخی اخبار با نظر مستقیم شخص رئیس‌جمهور به‌رغم مخالفت وزارت امور خارجه انتخاب شده است، موضوعی نیست که بتوان به سادگی از کنار آن عبور کرد. این اقدام آمریکا علیه ایران از آن جایی قابل توجه می‌شود که دولت آمریکا در اقدامی هماهنگ میان سنا، کنگره و کاخ سفید حاضر می‌شود قانونی را تصویب و به امضای نهایی برساند که قانون ۶۷ ساله خود را نقض کند و آنهم دلیلی ندارد جز برای «نه» گفتن به گزینه دولت روحانی برای نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد.

این اقدام آمریکا در قبال ایران در حالی بود که براساس قراردادی بین‌المللی بین ایالات متحده و سازمان ملل متحد که سال ۱۹۴۷ به امضای هری ترومن، رئیس‌جمهور وقت آمریکا رسید، این کشور موظف شد برای همه سفرای پیشنهادی کشورها برای حضور در سازمان ملل روادید صادر کند. اکنون اما با گذشت ۱۰ ماه از معرفی حمید ابوطالبی به عنوان نماینده دائم ایران در سازمان ملل همچنان تکلیف وی نامشخص است. تا جایی که این موضوع رسما به فراموشی سپرده شده و ظاهرا دولت و حامیان آن نیز مصلحت را در سکوت می‌بینند.

حمید ابوطالبی و یادآوری یک نکته

هنوز آن جمله توهین‌آمیز حمید ابوطالبی در جریان سفر رئیس‌جمهور به آمریکا را کسی از یاد نبرده است. ابوطالبی که هنوز ویزای حضورش در آمریکا در هاله‌ای از ابهام به سر می‌برد، با اشاره به دیدار حسن روحانی و دیوید کامرون که در نهایت به توهین‌های بی‌سابقه او به ایران منتهی شد، همان زمان در توئیتر خود نوشت: «وقتی عده‌ای نگران دیدار با اوباما باشند، دیدار با کامرون دیگر محل نزاع آنان نخواهد بود، زیرا زمانی که گروهی تصور می‌کنند قصد داری گامی بلند برداری و دل‌نگران آن می‌شوند، فرصت داری در این مسیر، گام‌های مدنظر را راحت‌تر تنظیم کنی».

بازخوانی توهین‌های کامرون به ایران آن هم به فاصله چند ساعت پس از دیدار روحانی و نخست‌وزیر انگلیس شاید خالی از لطف نباشد. همان دیداری که حمید ابوطالبی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور صراحتا آن را حاصل تدبیر دولت در دور زدن مردم و رسانه‌ها آن هم با القای احتمال دیدار روحانی و اوباما دانست. آقای ابوطالبی باید بداند سرپیکان را نباید به سوی مردم نشانه رفت آن هم در شرایطی که آمریکایی که دیدار با رئیس‌جمهورش حامیان دولت را ذوق‌زده می‌کند حتی اجازه حضور در خاکش را هم به ابوطالبی نداده است.

منبع: وطن امروز