مصطفی چمنی در گفتگو با خبرنگار یزد آوا، گفت: چنانچه به نمودار آماری سیلاب‌های کشور در دهه‌های گذشته نگاهی بیندازیم متوجه می‌شویم که آمار خسارات، تلفات و تعداد وقوع سیل، سال به سال افزایش پیدا می‌کند و این موضوع نشان می‌دهد اکثر سدهای ساخته شده در کشور نتوانسته‌اند جلوی سیلاب‌ها را بگیرند. علاوه بر این تبخیر را زیاد، سفره‌های زیرزمینی پایین دست خود را نیز با خشکی مواجه کرده‌اند و این یعنی هنوز کارآمدترین سیستم منابع آبی قنات‌ها هستند.

وی ادامه داد: در گزارش بانک جهانی که در سال ۲۰۱۷ منتشر شد در بندِ به سوی امنیت آب در ایران، اشاره شده است که سیستم قنات ها یکی از پیشرفته ترین سیستم‌های موجود در جهان در زمان خودش بوده است که هم ثبت جهانی شده و هم به عنوان یکی از کارآمدترین شیوه های مدیریت منابع آبی با توجه به شرایط اقلیمی موجود از آن نام برده شده است.

کارشناس قنوات جهاد کشاورزی استان یزد عنوان کرد: خوشبختانه در قرن حاضر به نقطه‌اي رسيده‌ايم كه اجبار داريم به قنات‌ها دوباره توجه كنيم. ديگر قنات يك شيوه قديمي تأمين آب به حساب نمي‌آيد، بلكه بايد آنرا جديدترين شيوه تأمين آب در قرن 21 دانست و اين افتخار براي ايرانيان است كه مبتكر اين فناوري و شاهكار مهندسي بوده اند.

خشک شدن نزدیک به 10 درصد قنوات استان یزد

وی در خصوص وضعیت قنات‌ها در استان یزد گفت: سه هزار و 79 رشته قنات در استان یزد وجود داشته که از این تعداد دو هزار و 630  رشته قنات هنوز به میزان 160 میلیون مترمکعب در سال آبدهی دارند و 287 قنات نیز فقط در برخی از ماه‌های سال آب دارند و به عبارتی نیمه فعال و هوابین هستند.

چمنی با بیان اینکه حدود 10 درصد از قنوات كشور در استان يزد قرار دارد، گفت: در سال‌های گذشته و بر اثر خشکسالی متاسفانه نزدیک به10 درصد از قنوات استان خشک شده که امیدی به احیای مجدد آنها نیست و ما‌بقی نیز با افت شدید آب مواجه شده است.

وی ادامه داد: 85 درصد قنوات استان يزد در مناطق كوهستاني، كوهپايه‌اي و 15 درصد مابقی در دشت واقع شده‌اند. قنوات کوهستانی هوابین بوده و به شدت تحت تأثیر خشکسالی های اخیر قرار گرفته‌اند.

دلایل اصلی خشک شدن قنوات یزد

کارشناس قنوات جهاد کشاورزی استان یزد کاهش بارندگی و خشکسالی، حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق مجاز و غیر مجاز در بالا دست قنات و حریم قنات  و عدم رعایت حریم قنات در ساخت و سازها را از عمده دلایل اصلی خشک شدن قنوات استان دانست.

چمنی با اشاره به اهمیت احیا و مرمت قنوات در استان گفت: بالا بودن تعداد قنوات در استان یکی از دلایلی است که به امر احیاء، قنوات اهمیت بخشیده و از آنجای قنوات به عنوان سرمایه های با ارزش و گرانبها در نزد ما به امانت می‌باشند، بهره برداری و نگهدَاری از آنها دارای توجیه کافی است مدیریت آب و خاک استان هر ساله با اختصاص بودجه برای قنوات سعی در احیاء و مرمت قنوات استان دارد.

وی ادامه داد : مهمترین عملیات مورد نیاز جهت بازسازی کامل قنوات که هرساله با توجه به نوع نیاز هر قنات روی آن انجام می‌شود شامل پیشکار کنی، کول گذاری کوره ، طوقه چینی میله‌ها ، لایروبی، بغل‌بری ،کف شکنی، رسوب زدایی و ... است و  اکثر عملیات اجرایی مرمت و بازسازی قنوات نیاز به اخذ مجوز نداشته و هر ساله در این بخش از سوی مدیریت آب و خاک کمک شایانی به کشاورزان و متولیان قنات می شود.

اهمیت احیای قنات در تامین آب شرب و کشاورزی

چمنی با بیان اینکه احیای قنات‌ها برای تأمین آب در دو بخش کشاورزی و شرب بسیار موثر است، عنوان کرد: کف‌شکنی، پیشکارکنی و بغل بری از عملیات‌هایی هستند که به طور مستقیم در تعادل دینامیکی سفره های آب زیر زمینی اثر گذار بوده و از این نظر احتیاج به اخذ مجوز از شرکت آب منطقه ای به عنوان مسئول حفاظت و بهره برداری از منابع آب‌های زیر زمینی دارند.

وی از راه اندازی سامانه اطلاعات مکانی قنوات با هدف ایجاد بانک اطلاعاتی مناسب جهت ساماندهی امر احیا و مرمت قنوات در کل کشور خبر داد و گفت: با توجه به پیشتاز بودن یزد در امر قنات داری کارشناسان استان اقدام به تهیه سامانه اطلاعاتی مکانی قنوات کردند تا روند نگهداری و احیای قنوات بهبود یافته و با مشارکت سایر استان‌هایی که از قنات استفاده می‌کنند در این خصوص وحدت رویه و تمرکز بیشتری صورت گیرد.

قنات، جاذبه‌ای جدید برای توسعه گردشگری استان یزد

چمنی از گردشگری در قنات به عنوان یکی از کارکردهای قنات نام برد و با بیان اینکه گردشگری و درآمدهای حاصل از آن، حفاظت از قنوات را توجیه خواهد کرد، گفت: ورود قنات به عنوان یک جاذبه‌ی جدید به توسعه‌ی گردشگری یزد نیز کمک خواهد کرد. یزد شهری است که بر پایه‌ی قنات‌ها ادامه‌ی حیات می‌داده و تکامل شهری و اجتماعی آن مدیون این تکنیک سنتی می‌باشد. بنابراین گردشگری در شهر یزد با گردشگری قنات در هم تنیده است.

کارشناس قنوات جهاد کشاورزی استان یزد گفت: فناوری سنتی قنات در یزد، ظرفیت‌های فراوانی دارد که می‌توان آنها را در توسعه‌ی گردشگری به کار بست. نتیجه اینکه ظرفیت اقتصادی، ظرفیت فرهنگی و تمدنی، ظرفیت روابط نظام‌مند با سایر عناصر شهری و روستایی و بالاخره ظرفیت دسترسی آسان برجسته‌ترین ظرفیت‌های قنات در یزد محسوب می‌شوند.

قنات قاسم آباد قدیم ، قنات شحنه و قنات نفس‌القریه از قنوات استان یزد هستند که ظرفیت ایجاد گردشگری را دارند، قنات قاسم آباد دارای 17 هزار متر طول و دارای پاکنه‌های متعدد ، آب انبار هایی که به ثبت میراث فرهنگی رسیده و دیگر ویژگی‌ها است، قنات شحنه دارای بیش از 12 هزار و 500 متر طول و دارای آب انبار ، پاکنه، آسیاب و خانه های قدیمی فراوان در مسیر آب است و قنات نفس‌القریه نیز واقع در مروست دارای جاذبه‌های گردشگری هست.

انتهای پیام/