کدام نهاد کنسرت‌ها را لغو می‌کند؟
به گزارش یزد آوا، سال گذشته که بحث لغو کنسرت‌ها در چند شهر، در فضای رسانه‌ای کشور مشهور شد؛ اولین اظهارات در این مورد این بود که ائمه جمعه و برخی از نهادهای حقوقی، از جمله اسباب لغو برگزاری کنسرت‌های موسیقی هستند. اما برای همان سال 95 آماری که ارائه می‌شود برگزاری بیش از 4000 کنسرت در کل کشور بوده است. این آمار برای سال 96 و با توجه به برگزاری تعداد بسیار قابل‌توجهی کنسرت موسیقی در سراسر کشور، پیش‌بینی می‌شود که رکورد سال قبل را هم خواهد شکست.
اما کدام خوانندگان در یک سال اخیر اجرای بیشتری داشته‌اند؟ این سوالی است که پاسخ به آن کمی دشوار است، زیرا منبع مشخصی برای آن وجود ندارد. اما با نگاهی به فهرست اجراها در شهرهای مختلف متوجه خواهیم شد که یکی از دلایل افزایش تعداد کنسرت‌های یک خواننده، تاثیر حضور در برنامه‌های صداوسیماست و البته نگاه سلیقه‌ای که در بین برخی از مسئولان ارشاد استان‌ها وجود دارد.
با نگاهی گذرا به سایت‌های فروش بلیت کنسرت یک ماه اخیر، به خصوص در شهرستان‌ها، متوجه حجم برگزاری کنسرت مختص تعداد مشخص و مشهور از خوانندگان موسیقی می‌شویم. یکی از نمونه‌های این شکل تبعیض برنامه‌ریزی شده، که در فضای رسانه‌ای اخیر مشهور شد، در مورد لغو کنسرت محمد معتمدی خواننده موسیقی سنتی در شهر اصفهان بود. بلافاصله بعد از اعلام خبر لغو کنسرت، مصاحبه‌ای از محمد معتمدی در یکی از رسانه‌ها منتشر شد که به ارشاد استان‌ها و به خصوص ارشاد اصفهان اعتراض داشت که چرا مجوزهای کنسرت‌هایش در شهرستان‌ها یا صادر نمی‌شود یا اینکه آنقدر دیر صادر می‌شود که دیگر فرصتی برای تبلیغ باقی نمی‌ماند. این اقدام اداره ارشاد اصفهان در حالی است که گویا اجرای کنسرت برای دیگر خواننده‌ها با این مشکل مواجه نمی‌شود. البته محمد معتمدی طی ماه‌های اخیر در گفت‌وگویی که با روزنامه «فرهیختگان» انجام داده بود در پاسخ به سوالی مبنی‌بر اینکه برخی معتقدند کنسرت‌هایی که بعضا در برخی استان‌های کشور لغو می‌شود به دست جریان خاصی است پاسخ قابل تاملی داد.
او گفت: «البته دست‌هایی در این زمینه وجود دارد که بسیار در این امر دخیل هستند. مثلا عدم‌اجازه برگزاری کنسرت برای امثال بنده به‌کرات اتفاق می‌افتد، ولی لغو کنسرت پس از صدور مجوز به ندرت. آن کرات که ما درگیر آنیم دیده نمی‌شود، ولی آن ندرت با سرو‌صدای زیاد رسانه‌ای دیده می‌شود. حالا شرایطی فراهم شده که اگر هنرمندی مثل من بخواهد در این باره بیشتر حرف بزند، آن دسته از هنرمندان هشتگی وسط می‌آیند و امثال مرا تبدیل به هشتگ می‌کنند و جنجال به پا می‌شود.»
محمد معتمدی در همان مصاحبه اشاره کرده بود که نمی‌خواهم بگویم مافیا، ولی نامش را سیاست‌های تمامیت‌خواهی می‌گذارم که صنعت موسیقی امروز را به شکل بی‌رحمانه مصادره کرده و برآیند این سیاست‌های به قول شما تمامیت‌خواه این است که به برخی از هنرمندان مجوز اجرای کنسرت می‌دهند و به برخی نه.
پیش‌تر، برخی دیگر از خوانندگان نظیر معتمدی که سابقه برگزاری کنسرت در شهرستان‌های مختلف را دارند در گفت‌وگوهایی که با رسانه‌ها انجام داده‌اند به مساله تبعیض رفتاری مدیران ارشاد نسبت به هنرمندان پرداخته‌اند، حتی برخی به صراحت به این مساله اشاره کرده‌اند که سلایق در اداره ارشاد استان‌ها تا جایی گسترش یافته که آنها به هرکسی که بخواهند مجوز برگزاری کنسرت می‌دهند و برعکس. اگرچه عملکرد دست‌اندرکاران اداره ارشاد در برخی استان‌ها نشان از آن دارد که در این سال‌ها برخوردهای سلیقه‌ای با هنرمندان کم اتفاق نیفتاده است و چه‌بسا افزایش هم یافته است.»
با این حال، لغو مجوز کنسرت تنها مشکل حوزه امروز موسیقی نیست، چرا که در این سال‌ها، نگاه‌های بسته صداوسیما نسبت به این حیطه نیز آن را دچار افت‌و‌خیزهای زیادی کرده است؛ به طوری که وقتی حرف از موسیقی و صداوسیما به میان می‌آید، این جمله کلیشه‌ای که تلویزیون ساز را نشان نمی‌دهد در اذهان زنده می‌شود. اگرچه از حق نباید گذشت که تلویزیون در این سال‌ها نه‌تنها در نشان دادن ساز و آشنایی مردم با سازهای اصیل ایرانی کوتاهی کرده که عملا نتوانسته در ارتقای ذائقه شنیداری مخاطبان تاثیرگذار باشد.
هرچند در صداوسیما هم سیاست‌های یک بوم و دوهوایی در ارتباط با موسیقی کم نبوده، کما‌اینکه در سال‌های اخیر به یمن برنامه‌هایی چون «دورهمی»، شاهد حضور هنرمندان دست‌چندمی هستیم که به قول برخی، آثارشان دارای تاریخ مصرف کوتاهی بوده است. با این تفاسیر، لغو کنسرت «کویر» محمد معتمدی در روزهای اخیر، دستمایه‌ای شد تا بار دیگر چرایی مساله لغو مجوز کنسرت در استان‌ها را مورد واکاوی قرار دهیم.
نگاه سلیقه‌ای مدیران ارشاد دلیل لغو کنسرت
فریدون آسرایی هنرمند مطرح پاپ که در سال‌های اخیر تصمیم گرفت به کشور بازگردد و در ایران به برگزاری کنسرت بپردازد، درردیف هنرمندانی است که تا امروز بارها تجربه ناخوشایند لغو مجوز کنسرت را در ذهن داشته است، به طوری که خاطرم هست در گفت‌وگویی که در ماه‌های اخیر با او داشتم از لغو مجوز کنسرت در استان البرز آن هم در یکی از روزهای عید مذهبی انتقاد کرده بود.
از این هنرمند می‌پرسم چه کسانی در برگزار نشدن کنسرت یک هنرمند مقصرند؟ او هم با اشاره به غلبه نگاه سلیقه‌ای مدیران صداوسیما می‌گوید برگزار شدن یا نشدن یک کنسرت در هر استانی، بستگی به نوع نگاه مدیران ارشاد آن استان نسبت به موسیقی دارد. هر استانی در حال حاضر برای خود روش مدیریتی جداگانه دارد و به نوعی می‌توان گفت هر استانی در این سال‌ها نسبت به موسیقی ایالتی عمل کرده و قوانین خاص خودش را دارد.»
هنرمند و مخاطب به یک اندازه لطمه می‌بینند
آسرایی با اشاره به اینکه هنرمند و مخاطب هر دو به یک اندازه در چرخه لغو مجوز کنسرت آسیب می‌بینند ادامه می‌دهد: «تردیدی نیست که لغو مجوز یک کنسرت لطماتی دو سویه دارد؛ یعنی علاوه براینکه هنرمند نمی‌تواند به اجرا بپردازد، مخاطبان در شهرستان‌ها که سرگرمی‌ای جز رفتن به کنسرت ندارند هم از این جریان هنری منع و محروم می‌شوند. این مساله درحالی اتفاق می‌افتد که همه مردم کشور به یک اندازه حق دارند از سرگرمی‌هایی که در عرصه فرهنگ و هنر وجود دارد، بهره ببرند و فعالیت‌های موسیقی نباید فقط به پایتخت محدود شود.»
یکی از موارد انتقادی که در سال‌ها اخیر در مورد عملکرد صداوسیما مطرح شده است، دعوت و حضور خوانندگانی است که ترانه‌ها و موسیقی نازلی را به مخاطبان عرضه می‌کنند.
از آسرایی درباره عملکرد صداوسیما در این سال‌ها نسبت به موسیقی سوال می‌کنم. او می‌گوید: «صداوسیما با یک حساب سرانگشتی می‌تواند نحوه رفتارش با موسیقی و اساسا هنر را مور ارزیابی قرار بدهد. همین که امروز طیف گسترده‌ای از مردم بنا به انتشار آمارها، ماهواره تماشا می‌کنند و از تلویزیون فاصله گرفته‌اند و همین که ردپای موسیقی روزبه‌روز در صداوسیما کمرنگ‌تر می‌شود نشان از عملکرد سلیقه‌ای صداوسیما نسبت به این حیطه دارد.»
ناگفته نماند که بخش مخفی حضور پررنگ برگزاری کنسرت تعداد محدودی از خواننده‌ها، بی‌ارتباط با نوع حمایت تهیه‌کنندگان و سرمایه‌گذاران موسیقی نیست. متاسفانه آنچه در سال‌های اخیر در بخش تولید موسیقی کشور رایج شده، حاکی از آن است که سرمایه‌گذارانی وارد حوزه موسیقی شده‌اند که به هر طریقی قصد دارند درآمدزایی کنند و در نتیجه دغدغه فرهنگی بودن را به حاشیه می‌کشانند. این شرکت‌ها که وظیفه تهیه‌کنندگی و اسپانسرینگ خوانندگان و گروه‌های مختلف فعال این عرصه را برعهده دارند، حاضرند هزینه هنگفتی برای برگزاری کنسرت موسیقی در شهرستان‌ها بپردازند تا از موزیسین‌هایی که به کمک صدا وسیما مشهور شد، درآمد کلانی به جیب بزنند.
ناهماهنگی مدیران فرهنگی استان‌ها باعث لغو کنسرت‌ها
سامان احتشامی از دیگر هنرمندان عرصه موسیقی درباره لغو مجوز کنسرت‌ها می‌گوید: «مساله لغو مجوزها نشات گرفته از عوامل زیادی است. یکی از این عوامل این است که مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تهران و شهرستان‌ها از اتحاد و انسجام لازم با یکدیگر برخوردار نیستند. ضمن اینکه برخوردهای سلیقه‌ای با موسیقی در این سال‌ها، هنرمندان به ویژه آن دسته از خوانندگان و نوازندگانی را که به تمرکز‌زدایی معتقدند و مایلند در شهرستان‌ها کنسرت بدهند دل‌چرکین کرده است.»
احتشامی اضافه می‌کند: «پیش از این نیز دیده و شنیده‌ایم که استانی موافق برگزاری کنسرت یک هنرمند است و استانی دیگر که شاید در همجواری آن استان موافق است، نظری غیر از این داشته است. به نظر می‌رسد نبود سیاست‌های واحد برای تصمیم‌گیری درباره برگزاری یک کنسرت به آشفتگی حوزه موسیقی دامن زده و مشکلات این حوزه را مضاعف کرده است.»
صداوسیما به موسیقی جدی روی خوش نشان نمی‌دهد
سامان احتشامی طی روزهای اخیر با حضور در برنامه «دورهمی» به نواختن پیانو پرداخت، این درحالی است که عملکرد صداوسیما در این سال‌ها چیزی کم از سیاست مدیران ارشاد برخی استان‌ها نداشته، به این شکل که مدت‌هاست ساز در تلویزیون نشان داده نمی‌شود و به گفته هنرمندان این عرصه، سال‌هاست صداوسیما درها را روی موسیقی جدی و کیفی بسته و در ازای آن، به تعداد معدودی از خوانندگان روی خوش نشان می‌دهد که شاید آثارشان به آن شکلی که باید از کیفیت لازم برخوردار نباشد.
احتشامی دراین باره هم می‌گوید: «اگرچه معتقدم نباید هنرمندان را درجه‌بندی کرد؛ چرا که فکر می‌کنم هر هنرمندی به فراخور ویژگی‌هایی که دارد به ارائه اثر می‌پردازد، ولی من هم با این مساله موافقم و سال‌هاست در قالب گفت‌وگو با رسانه‌ها اشاره کرده‌ام، صداوسیما وقعی به موسیقی جدی و هنرمندانی که کارشان ماندگار است نمی‌نهد. ما امروز با دو نوع موسیقی مواجه هستیم: یکی موسیقی مصرفی که اغلب مردم با آن شاد هستند و تاریخ مصرف آن زود به پایان می‌رسد و دیگری موسیقی‌ای که به واسطه مولفه‌هایی که دارد می‌تواند تا نسل‌ها ماندگاری خود را حفظ کند.»
مدیران ارشاد شهرستان‌ها همه‌کاره موسیقی شدند
رحیم شهریاری خواننده موسیقی که در این سال‌ها صرف‌نظر از تهران در استان‌های کشور به اجرای برنامه پرداخته درباره لغو مجوز کنسرت‌ها می‌گوید: «تا به حال مجوز هیچ‌کدام از کنسرت‌های من لغو نشده ولی در این سال‌ها برایم پیش آمده که به من در کل مجوز برای برگزاری کنسرت در یک استان را نداده‌اند. شاید به این خاطر که سلایق و نگاه‌ها نسبت به موسیقی در شهرستان‌ها متفاوت است و مدیران ارشاد در شهرستان‌ها به نوعی متولی و همه‌کاره موسیقی هستند.»
تبعات ناخوشایند لغو مجوز کنسرت در شهرستان‌ها، مساله دیگری است که با این هنرمند در میان می‌گذارم. او دراین باره هم توضیح می‌دهد: «من به این سوال درباره خودم پاسخ می‌دهم و نحوه برخورد هنرمندان دیگر با این جریان را نمی‌دانم. همین قدر بگویم در این سال‌ها هر چه موانع در مسیر فعالیتم بیشتر بوده، قوی‌تر شده‌ام. همین که احساس می‌کنم یک استان از برگزاری کنسرت من احساس خطر دارد باعث می‌شود به فعالیتم افتخار کنم و بر سرعت قطاری که بر آن سوار هستم بیفزایم.»
فرهیختگان
مطالب مرتبط:
گفتگو
 | |
 | |
 | |
 | |
 | |
گزارش
 | |
 | |
 | |
 | |
 | |