به گزارش سرو ابرکوه، نگاهی به آداب و رسوم گذشته مردم حتی در شهر کوچکی مانند ابرکوه، این موضوع را به راستی روشن می‌کند که فرهنگ اقتصاد مقاومتی در آن روزگار بسیار پررنگ بود گرچه مردم آن روزها با نام و عنوان «اقتصاد مقاومتی» بیگانه بودند اما این موضوع در زندگی روزمره آنها جریان داشت و اقتصاد مقاومتی امروز در واقع همان فرهنگ قناعت، خودکفایی و ساده‌زیستی دیروز است.

زندگی در گذشته‌های دور سختی‌ها و مشکلات بسیاری به دنبال داشت و نبود امکانات به برخی از این مشکلات و دشواری‌ها دامن می‌زد اما مردم، در روزگاران نه چندان دور با قناعت و ساده‌زیستی و با رسوم بسیار زیبایی که داشتند، برای رسیدن به آرامش تلاش می‌کردند؛ امری که این روزها به رغم وجود امکانات بسیار، کمتر برای مردم حاصل می‌شود و گویی هر چه امکانات زندگی بیشتر شده، آرامش مردم کم و کمتر شده است.

این واقعیت را در گفته‌های خود مردم و یادی که آنها از به قول خودشان «قدیما» می‌کنند، گویای این واقعیت است که گرچه در گذشته امکانات کم و زندگی مردم دشوارتر بود اما آرامش حاکم بر زندگی مردم در گذشته بسیار بیشتر بود و گویی آرامش آن روزها برای مردم رویا شده است.

نگاهی گذرا به آداب و رسوم ابرکوهی‌ها در آستانه سال نو

بی‌مناسبت نیست که در آستانه سال نو، نگاهی کوتاه به آداب و رسوم مردم قدیم ابرکوه  داشته باشیم تا شاید مروری بر این سنت‌ها و آداب و رسوم، مخاطبان را به این باور برساند که با کمترین امکانات و البته با انس و الفت با یکدیگر نیز می‌توان بسیار راحت‌تر و بی‌دغدغه‌تر زندگی کرد.

حامد اکرمی از محققان ابرکوه در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در مورد برخی از آداب و رسوم مردم شهرستان ابرکوه اظهار داشت: نوسازی منازل در ابرکوه قبل از عید نوروز یکی از برنامه‌هایی بود که اغلب مردم در آستانه بهار نسبت به آن اقدام می‌کردند.

وی افزود: نوسازی خانه‌ها در قدیم به معنای امروزی آن یعنی به خانه نو رفتن و وسایل نو خریدن و ... نبود بلکه در گذشته نوسازی معنا و مفهوم دیگری داشت و به این صورت بود که در طول سال به علت سیاه شدن اتاق‌ها به خاطر استفاده از چراغ‌های پیه‌سوز، مقداری دوغ آب گچ درست می‌کردند و به سقف‌ها می‌زدند تا اتاق‌ها هم تمیز شوند و رنگ و جلوه‌ای جدید بگیرند.

اکرمی خاطرنشان کرد: نظر مردم آن زمان این بود که زمان فرا رسیدن عید نوروز باید روشنایی بیشتری در اتاق داشته باشیم و تغییراتی انجام شده باشد اما  این تغییرات هرگز به معنای تغییراتی که امروز در خانه‌ها مشاهده می‌شود، نبود.

این محقق ابرکوهی ادامه داد: بعضی از افراد نیز هر سال برای خود لباس تهیه می‌کردند که این لباس‌ها شامل «زیجمه» و «نظامی» و چادر نماز جدید و لباس‌های زنانه بود. «زیجمه» و «نظامی» در گویش ابرکوهی‌ها به معنای شلوار راحتی و شلوار رسمی مردانه بود.

تهیه تنقلات نوروزی توسط خانم‌های خانه

تهیه سبزه، تهیه گندم بو داده یا «برشتوک» و بو دادن تخمه آفتابگردان نیز از کارهایی بود که زنان ابرکوهی آن را انجام می‌دادند.

زنان همچنین از انباری‌هایی که تابستان، مایحتاج آن را تامین کرده‌ بودند، مویز، آلو قیصی، برگه زردآلو و مغز بادام و گردو بیرون می‌آوردند و از کیسه‌هایی که قبلا برای ایام عید آماده شده بود استفاده می‌کردند و این تنقلات را درون آن نگهداری می‌کردند و در طول ایام نوروز از آن استفاده می‌کردند ضمن اینکه در گذشته آجیل نیز در خانه‌ها تهیه می‌شد.

اکرمی، محقق ابرکوهی در مورد تهیه شیرینی‌های نوروزی توسط زنان ابرکوهی نیز عنوان کرد: تهیه «چنگال سیِن» به عنوان شیرینی نوروزی نیز یکی از اصلی‌ترین کارهای زنان ابرکوه بود و از این شیرینی مقوی و مغذی برای پذیرایی مهمان‌های نوروزی خود استفاده می‌کردند.

مراسم شب پنجه

وی افزود: در گذشته رسم بود که پنج روز مانده به عید نوروز، خانواده داماد برای عروسی که هنوز به خانه بخت نرفته و معمولا در عقد یا نامزد پسری از یک خانواده بود، پنج تکه ظرف می‌بردند.

اکرمی ادامه داد: «سوچه» که ظرفی سفالی برای ساییدن کشک بود، کاسه نائینی، کوزه سفالی، لیوان و قوری، اقلامی بود که از طرف خانواده داماد تقدیم عروس می‌شد.

مراسم دعوت کردن عروس

وی در مورد دیگر رسوم در مورد عروس و دامادها عنوان کرد: خانواده‌ها در طول یک سال و در تمام اعیاد، چه ملی و چه مذهبی که یکی از آنها نوروز بود، هدایایی از قبیل لباس، انگشتر (بنا به وضعیت مالی و زندگی خانواده‌ها)، قند و برخی اقلام دیگر به عروس و داماد خود می‌دادند.

عروس و داماد را اگر عید فطر بود به مسجد و اگر سیزده به در بود به صحرا می‌بردند.

بازی‌های نوروزی مردم ابرکوه

مردم در دوران‌های گذشته تلاش می‌کردند که در ایام نوروز، زمانی که در کنار یکدیگر بودند، با بازی‌های سنتی اوقات خوشی را سپری کنند.

بازی «سه پایه‌بازی» «َوَلی نون شَو لی» (خر قطارک یا هفت کلوخی)، «کندو کنار هندستون» و «شیرتوپک» بخشی از این بازی‌ها بود.

بازی‌های دیگری چون «آفتاب و مهتاب»، «قلنگینه»، «گو مرغک»، «پل چفته»، «جو سیاه»، «گل بِگو»، «حمامی آی حمامی»، «گردو بازی» و «بُر یِک» برخی دیگر از بازی‌های محلی بودند که در حال حاضر، تنها تعداد کمی از آنها و فقط در مراسم سیزده به در انجام می‌شود.

چرا به رسوم گذشته کمتر اعتنا می‌کنیم؟

چرا در حالی که همه یاد از گذشته و صفای آن دوران‌ها می‌کنیم در عمل کمترین توجهی به آنها نداریم؟

بزرگترهای ما نیز که خود آن دوران‌ها را درک کرده‌اند و خاطره‌های آن را برای نوه‌ها و نبیره‌های خود به تصویر می‌کشند، هیچ تلاشی برای رونق بخشی به آداب و رسوم سنتی خود ندارد.

شاید یکی از علت‌های آن رواج تجمل پرستی و فرهنگ‌سازی‌های غلط رسانه‌ای باشد؛ تا حدی که در رسانه ملی و سینما نیز کمتر به این رسوم پرداخته شده است.

به هر حال یکی از راهکارهای توجه به اقتصاد مقاومتی توجه به آداب و رسوم زندگی سنتی است که بر اساس آن زندگی را با توجه به داشته‌های خود اداره می‌کردند.

البته این به معنای استفاده نکردن از امکانات به روز نیست بلکه به معنای استفاده بهینه از آن چیزی است که در اختیار داریم و نه توجه بی‌مورد به مسائلی مانند مُد زدگی که سوغات فرهنگ‌هایی متفاوت با فرهنگ ایرانی و اسلامی است.

منبع:فارس

انتهای پیام/ع