.

به گزارش سرو ابرکوه، محمد حسین باقری هارونی کارشناس ارشد مهندسی منابع آب، در مقاله ای با عنوان "بررسی و مدلسازی بحران قنوات با رویکرد پویایی سیستم ها" با اشاره به محدودیت منابع آبی و کم آبی اظهار داشت: نتایج مدل VENSIM  نشان می دهد که هر چند وقوع خشكسالی های شدید وضعيت آبخوان و در نتيجه قنوات را تحت تاثير قرار داده اما عامل اساسی در متروکه شدن قنوات برداشت بی رویه چاه های عميق و نيمه عميق می باشد. تداوم روند برداشت کنونی از آبخوان در سال های آتی منجر به خشک شدن قنوات باقيمانده نيز خواهد شد.

چکیده:

محدودیت منابع آب و کم آبی از دیرباز دغدغه اصلی ساكنان مناطق گرم و خشک بوده است. در این راستا بشر تلاش کرده تا با حفر قنات آب را از ارتفاعات به این نواحی انتقال دهد. سیستم‌های تامین آب امروزی مانند چاه و سد به صورت مستقیم و غیر‌مستقیم بازخوردهايی منفی بر سیستم منابع آب ایجاد نموده اند اما سيستم‌هاي سنتي همچون قنات با ساختار و ویژگی‌های خود هزاران سال منبع اصلی تامین آب در مناطق خشک و کویری بوده است. در چند دهه اخیر توسعه غیر اصولی اراضی کشاورزی و حفر چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق از یک طرف و کاهش نزولات جوی و فراوانی دوره‌های خشکسالی از طرف دیگر باعث خشک و متروک شدن بسیاری از قنوات شده است. در این تحقیق تلاش ‌گردید با رویکرد پویایی سیستم‌ها وضعیت قنوات و عوامل موثر بر خشک شدن آنها در دشت شهرستان ابرکوه بررسی ‌گردد. مهم ترین متغیرهای موثر، جمعیت، سطح زیر کشت، میزان برداشت از آبخوان و دوره‌های خشکسالی منطقه هستند که با ترسیم حلقه‌های علت و معلولی و برقراری روابط ریاضی بین آن‌ها در نرم افزارVENSIM ، مدلسازی ‌گردید. نتايج مدل نشان داد که هر چند وقوع خشكسالي‌هاي شديد وضعيت آبخوان و در نتيجه قنوات را تحت تاثير قرار داده اما عامل اساسي در متروكه شدن قنوات برداشت بي‌رويه چاه‌هاي عميق و نيمه‌عميق مي‌باشد. تداوم روند برداشت کنونی از آبخوان در سالهای آتی منجر به خشک شدن قنوات باقیمانده نیز خواهد شد.

کلمات كليدی: قنات، توسعه پایدار، پویایی سیستم‌ها، VENSIM، دشت ابركوه.

محمد حسین باقری هارونی

کارشناس ارشد مهندسی منابع آب

برای دانلود متن کامل مقاله کلیک Bagheri et all کنید.