به گزارش مهر، یزد از جمله استانهایی است که مراتع آن هر سال فقیر و فقیرتر می شود و پوشش گیاهی متراکم با وسعت قابل توجه معمولا در این استان به چشم نمی خورد ضمن اینکه بخش قابل توجهی از مراتع استان یزد در معرض تبدیل به بیابان هستند.
از مجموع چهار میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار مرتع موجود در استان یزد، دو درصد معادل ۹۱ هزار هکتار را مراتع متراکم، ۱۹ درصد شامل ۸۴۳ هزار هکتار را مراتع نیمه متراکم و ۷۹ درصد شامل سه میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار را مراتع کم تراکم تشکیل می دهد.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان یزد در مورد وضعیت مراتع استان به خبرنگار مهر گفت: در حال حاضر مراتع کم تراکم یزد در وضعیت جالبی نیستند و به تدریج پوشش خود را از دست داده و به بیابان تبدیل می شوند.
هدایت الله میرشمسی خاطرنشان کرد: عامل اصلی این رویداد در مرحله اول خشکسالی و سپس عوامل انسانی نظیر راه سازی و چرای بی رویه دام است.
عوامل انسانی در تخریب مراتع و گونه های گیاهی قابل کنترل است
وی بیان کرد: گرچه عوامل طبیعی قابل کنترل نیست اما می توان با کنترل عوامل طبیعی از تبدیل این مراتع به بیابان جلوگیری کرد.
این گفتگو در واقع سرآغاز بررسی مراتع استان و رصد آسیب های وارده توسط عوامل انسانی بود و نتایج بررسی به اینجا رسید که چرای دام، مراتع یزد را هر روز فقیر و فقیرتر می کند.
چرای دام البته تنها به فقر مراتع ختم نمی شود زیرا در برخی موارد به ویژه در دامنه های شیرکوه، دام های به چرا برده شده از گیاهانی تغذیه می کنند که داروخانه های شفابخش طبیعی هستند و برخی از آنها در معرض انقراض قرار گرفته اند.چرای دام البته تنها به فقر مراتع ختم نمی شود زیرا در برخی موارد به ویژه در دامنه های شیرکوه، دام های به چرا برده شده از گیاهانی تغذیه می کنند که داروخانه های شفابخش طبیعی هستند و برخی از آنها در معرض انقراض قرار گرفته اند
در شرایطی که بهره برداران منابع طبیعی با آموزش های لازم، از این گیاهان بهره برداری های مطلوب می کنند، چرای بی رویه دام، اغلب این گیاهان را قبل از اینکه به مرحله بهره برداری برسند، نابود می کند.
یکی از بهره برداران منابع طبیعی یزد در منطقه شیرکوه در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: یکی از گونه های گیاهی که البته جنبه دارویی چندانی ندارد اما به عنوان یک گیاه وحشی مصرف خوراکی دارد و البته دارای خواص بسیاری است، کنگر است.
غلامرضا فلاح عنوان کرد: فصل برداشت گیاه کنگر از اواخر فروردین تا نیمه های اردیبهشت بسته به نوع آب و هوا است اما متاسفانه چوپانان منطقه، دامهای خود را برای چرا به مراتع آورده اند و گیاه قبل از اینکه به مرحله برداشت برسد، کاملا نابود شده است.
وی بیان کرد: برخی گیاهان برای دامها قابل خوردن نیست اما چرای آنها در منطقه سبب از بین رفتن گیاه می شود به نحوی که امسال به رغم بارندگی خوب، نتوانستیم نیمی از محصول سال گذشته را برداشت کنیم.
وقتی گیاهان دارویی به دست انسان منهدم می شوند
فلاح تصریح کرد: برخی گردشگران نیز وقتی به گردشگری طبیعی می پردازند، به دلیل بی اطلاعی از زمان و نحوه بهره برداری از گیاهان خوراکی، سبب نابودی آنها می شوند به نحوی که برخی گیاهان قبل از زمان بهره برداری برداشت شده اند و نه تنها سودی برای آنها که اقدام به چیدن آنها کرده اند، نداشته بلکه سبب شده اند این گیاه سال بعد امکان رویش در این منطقه را نداشته باشد.
برخی از گیاهان تنها مصرف خوراکی دارند اما برخی دیگر گیاهان دارویی هستند و به دلیل این نحوه برخورد با طبیعت، این نوع گیاهان هر سال در عطاری ها کمیاب و کمیاب تر می شود و گیاهانی که می توانند برای انسان شفابخش باشند، خوراک دام می شوند.
وجود بیش از ۶۰۰ گونه گیاهی در یزد/۱۶۴ گونه دارویی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان یزد در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: در استان یزد بیش از ۶۰۰ گونه گیاه گیاهی وجود دارد که اغلب آنها ارزش اقتصادی بالایی دارند اما به دلایل مختلف از جمله چرای دام و برداشت بی رویه، ضریب تبدیل بسیار پایینی دارند.
سید ابوالفضل وکیلی عنوان کرد: ۱۶۴ گونه از این گیاهان مصارف دارویی دارند که از جمله آنها می توان به آنغوزه شیرین و تلخ، آویشن و ... اشاره کرد.
وی با بیان اینکه در مناطقی نظیر دامنه های شیرکوه، در یک متر مربع مرتع، گونه های متنوع بسیاری قابل مشاهده است اما متاسفانه ارزش آن برای اهالی و گردشگران طبیعی محرز نشده است، افزود: از چنین تنوع گیاهی می توان بهترین بهره برداری ها را انجام داد اما متاسفانه هر سال شاهد تخریب این مراتع هستیم.وی با بیان اینکه در مناطقی نظیر دامنه های شیرکوه، در یک متر مربع مرتع، گونه های متنوع بسیاری قابل مشاهده است اما متاسفانه ارزش آن برای اهالی و گردشگران طبیعی محرز نشده است، افزود: از چنین تنوع گیاهی می توان بهترین بهره برداری ها را انجام داد اما متاسفانه هر سال شاهد تخریب این مراتع هستیم
وکیلی با بیان اینکه برای حفظ گونه های گیاهی با همکاری بهره برداران در حال اهلی کردن برخی گونه ها هستیم، اظهار داشت: برخی گونه های گیاهی قابل اهلی شدن نیستند و باید برای آنها بحث احیا را ا جرا کنیم.
وی تصریح کرد: در قالب این طرح، بذرهایی که نیاز بود در مراتع کشت شود تا گونه گیاهی در معرض انقراض قرار نگیرد، به بهره برداران معرفی شد و در اختیار آنها قرار گرفت و با برگزاری دوره های آموزشی، کشت برخی از این گیاهان آغاز شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان یزد خاطرنشان کرد: تلاش شده تا تغییر نگرشی در حوزه گیاهان دارویی داشته باشیم و در این راستا و به منظور توسعه پایدار مراتع و حفظ آنها، به دامداران و بهره برداران منابع طبیعی آموزش های لازم ارائه شده است.
وی تصریح کرد: یکی از گیاهان کشت شده توسط بهره برداران و دامداران، گیاه مرزنجوش است که به دلیل صرفه اقتصادی بسیار بالای کشت، بازده بسیار خوبی داشته و همکاری دامداران و بهره برداران منابع طبیعی بسیار مطلوب بوده است.
وکیلی اظهار داشت: تلاش شده تا مراتعی که از کمبود آب و خشکسالی رنج می بردند را به منظور جلوگیری از تبدیل آنها به بیابان، به محصولات اقتصادی کم آبخواه تبدیل کنیم و این اقدام بیشتر در شهرستانهای بهاباد و خاتم انجام شده است.
آموزش به دامداران و بهره برداران؛ ناجی گونه های گیاهی
از دیگر گونه های موجود در مراتع استان که دارای خواص دارویی و صنعتی مهمی است و فعلا به وفور در مراتع استان یافت می شود می توان به درمنه دشتی، قیچ، گون و ... اشاره کرد که به نظر می رسد برای جلوگیری از کاهش آنها در مراتع نیز آموزش های لازم به دامداران منطقه داده شود.
در حال حاضر پنج هزار خانوار روستایی در استان یزد به مراتع وابسته هستند و ۴۰۰ خانوار نیز بهره بردار گیاهان دارویی و صنعتی در استان یزد هستند که اگر فقط همین تعداد آموزش های لازم را دریافت کنند، وضعیت مراتع به نحو چشمگیری مطلوب تر خواهد شد.
زمانی که بهره اقتصادی بهره برداران از این مراتع افزایش پیدا کند، به طور قطع خود آنها نه تنها دیگر تخریبگر محیط و گونه های گیاهی نخواهند بود بلکه خود نگهبانانی امین و دلسوز برای طبیعت فقیر این استان خواهند شد.
انتهای پیام/
