سرو ابرکوه؛

آتشفشان خشم‌های فروخفته در شبه جزیره عربی سرانجام دهان باز کرد و گدازه‌های سوزناک آن پیکر کشورهای این منطقه را دربر گرفت. فورانی که جرقه‌های نخستین آن از دو هفته پیش زده شد و درصورت خاموش نشدن می‌تواند خسارات زیادی بر جای بگذارد. ماجرا از آنجا شروع شد که امیر قطر در اظهاراتی به حمایت از ایران و حزب‌الله لبنان پرداخت. 

این مسئله خشم آل‌سعود را برانگیخت و حتی دوحه را به کودتا نیز تهدید کرد. البته این اختلافات قدمتی به درازای تاریخ این کشورها دارد و شرایط منطقه‌ای تنها به مثابه میدانی برای بروز و خودنمایی آنها عمل می‌کند. 

اما دیروز آل‌سعود تصمیم بسیار عجیبی گرفت و روابط خود را با یکی از کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس به‌طور کامل قطع کرد. اقدامی که به صورت رسمی مهر ابطالی بر طرح «ناتوی عربی» مورد نظر آل‌سعود و آمریکا بوده و همچنین عملا شورای همکاری خلیج‌ فارس را با «بحران بزرگی» مواجه کرده است. دیروز آل‌سعود، مصر، بحرین و امارات متحده عربی با وارد کردن این اتهام به قطر که باعث بی‌ثباتی در منطقه می‌شود و از گروه‌های «تروریستی» حمایت می‌کند روابط دیپلماتیک با این کشور را قطع کردند و حریم هوایی، دریایی و زمینی خود را به روی قطر بستند. 

قطع روابط دیپلماتیک به عنوان بدترین حالت روابط میان دو کشور به شمار می‌آید. 

به گزارش ایسنا، سایت شبکه الجزیره گزارش داده «بنا بر اعلام خبرگزاری رسمی عربستان «واس»، حریم هوایی، دریایی و زمینی عربستان به و از قطر طی ۲۴ ساعت مسدود شده است و ورود و عبور قطری‌ها به عربستان بنا به دلایل امنیتی پیشگیرانه ممنوع شده است.»

 این در حالی است که تنها مرز زمینی قطر، با عربستان است و این کشور اکنون از طریق زمینی با دنیای خارج هیچ ارتباطی ندارد. عربستان مدعی شده این حرکت برای حفاظت در برابر «تروریسم و افراط‌گرایی» لازم است. گفته می‌شود آل سعود همه نیروهای قطری را از ائتلاف عربی در جنگ در یمن نیز خارج کرده است. ریاض همه کشورهای «برادر و دوست خود» را هم دعوت به چنین کاری کرده است. رسانه‌های سعودی همچنین از لغو مجوز فعالیت شبکه تلویزیونی «الجزیره» قطر در عربستان و بسته شدن همه دفاتر آن خبر داده‌اند. دولت مستعفی یمن، دولت موقت لیبی و مالدیو هم روابطشان با قطر را به تبعیت از سعودی‌ها قطع کرده‌اند. 

پاسخ قطر

وزارت خارجه قطر اما در بیانیه‌ای به این موضع‌گیری چند کشور مرتجع عرب حوزه خلیج ‌فارس واکنش نشان داد و اعلام کرد: «متاسفیم که این چهار کشور در این مرحله چالشی مهم‌تر از هجمه علیه قطر نیافتند.» فعالان رسانه‎ای می‎گویند که جنگنده‎های قطری هم در پی اعلام قطع روابط دیپلماتیک این چهار کشور عربی با دوحه، بر فراز آسمان سراسر قطر به پرواز درآمدند. شرکت خطوط هواپیمایی قطر نیز تعلیق همه پروازهای خود به عربستان را اعلام کرده است. صبح دیروز و در پی انتشار خبر قطع روابط عربستان و چند کشور عربی دیگر با قطر، مردم قطر با هجوم به فروشگاه‌ها، سبدهای خود را از شیر، آب، برنج، تخم مرغ و سایر اقلام پر کردند. 

واکنش‌ها

بحران جدید سیاسی در شبه جزیره عربی با واکنش‌های گسترده‌ای همراه بوده است. «رکس تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا در واکنش به این واقعه از آنها خواسته اختلافات خود را حل کرده و متحد باقی بمانند. وزیر خارجه و رئیس‌ کمیته دفاع و امنیت مجلس فدرال روسیه هم اعلام کردند مسکو به روابط با دوحه ادامه می‌دهد و قطع روابط کشورهای عربی به ما مربوط نیست. رسانه‌های صهیونیستی هم اعلام کردند که قطع رابطه با قطر «یک تراژدی سیاسی در جهان عرب» است.

 «الی آویدار» از مقامات سابق دیپلماتیک و امنیتی اسرائیل که مناصب مهمی در بخش اطلاعات ارتش اسرائیل بر عهده داشته اما قطع روابط با قطر را «ترجمه‌‌ سیاست خارجی ترامپ» دانسته است. او با حمله به قطر، این کشور را «حامی تروریسم» در منطقه خوانده و گفته: «تصمیمات دراماتیک این کشورها برای قطع رابطه با قطر واقعیت اقلیمی جدیدی در خاورمیانه ایجاد می‌کند.» وزیر خارجه ترکیه هم درباره قطع روابط چند کشور عربی با قطر گفت: «آنکارا در این باره ناخشنود است و آنها باید هرچه سریعتر اختلافات خود را حل کنند.»

 وزارت خارجه ایران هم به اختلافات قطر و عربستان واکنش نشان داده و خواستار گفت‌وگوهای صریح و شفاف آنها با یکدیگر شد.  انصارالله یمن نیز قطع رابطه کشورهای عربی با قطر را محکوم و اعلام کرده که «آماده همکاری با قطر است، زیرا در میانجیگری‌های قطر برای پایان دادن به جنگ یمن، آن‌ها را افرادی صادق و وفادار یافتند.»

«محمود عفیفی» سخنگوی اتحادیه عرب هم در گفت‌وگو با خبرگزاری «اسپوتنیک» روسیه و در واکنش به این تحولات گفته: «بحث و بررسی موضوع روابط قطر با دیگر کشورهای عربی در اتحادیه عرب مطرح نیست.» اما خبرگزاری رویترز به نقل از وزارت خارجه پاکستان گزارش داده که این کشور قصد ندارد تحت فشار عربستان روابط دیپلماتیک خود با قطر را قطع کند. شبکه بلومبرگ هم اعلام کرده قطع روابط کشورهای عربی با قطر به بروز یک بحران منجر می‌شود.

احتمال وقوع جنگ

اما از سوی دیگر، «عبدالباری عطوان» نویسنده و تحلیلگر سرشانس عرب به تشدید اختلافات و اتهام‌زنی‌ها بین این کشورها و رسیدن آن به مرحله اهانت و دشنام‌گویی اشاره کرد و هشدار داده: «چه بسا عملا درگیری‌های خونینی روی دهد.» عطوان با اشاره به جنگ‌های داخلی کشورهای عربی از جمله جنگ بین قطر و عربستان در گذشته و احضار سفرا از دوحه در سال 2014 میلادی تصریح کرده: «ما امروز در بحرانی واقعی به سر می‌بریم که ممکن است همه منطقه را به جنگ بکشاند.» این در حالی است که «روسیا الیوم» با بررسی قطع روابط سه کشور حاشیه خلیج‌ فارس با قطر اعلام کرده که این رویداد به جنگ با قطر منتهی نمی‌شود. 

ترور نافرجام وزیر دفاع قطر

در همین ارتباط منابع آگاه قطری در گفت‌وگو با روزنامه الیوم السابع اعلام کردند، «خالد العطیه»، وزیر مشاور در امور دفاع قطر در معرض یک ترور ناموفق قرار گرفته و از مرگ نجات یافته است. هنوز منابع رسمی تلاش ناکام ترور وزیر قطری را تایید نکرده‌اند. این وزیر قطری از سوی گروه‌های قطری مسئول افشای سخنان امیر قطر علیه کشورهای حوزه خلیج ‌فارس دانسته شده است. این حادثه قبل از قطع روابط این کشورها رخ داده است.

در مجموع می‌توان گفت که عربستان در جریان سفر دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به ریاض تلاش کرد که طرح تشکیل ناتوی عربی را به اجرا برساند اما با جدایی قطر و بی‌اعتنایی عمان و حتی کویت این طرح در نطفه خفه شد. طرحی که هدف اصلی آن ایران بود.

انتهای پیام/