سروابرکوه؛

در ابتدای ورود به شهر ابرکوه از سمت استان فارس و یا خروجی از سمت یزد یخچال های خشتی دیده می شود که با گذشت سالیان طولانی همچنان با شکوه پابرجا مانده و تقریبأ اکثر مسافران عبوری در کنار آن توقف می کنند و عکسی به یادگار می گیرند.

قدمت برخي از يخچال ها به عهد قاجار و برخي ديگر به رونق جاده ابريشم برمي گردد و به ثبت آثار ملی ایران نیز رسیده اند.

در شهرستان ابرکوه و در نقاط مختلف چهار نمونه از این یخچال ها وجود دارد که تولید و انبار یخ به وسیله این بناها انجام می شده است، در معماری یخچال ها، سازندگان بنا به نکات مهمی چون برودت مناسب برای نگهداری یخ، نوع مصالح ساختمانی بنا، چگونگی تولید یخ و عایق کاری بنا توجه داشته اند.

هر یخچال دارای قسمت هایی چون دیوارهای سایه انداز، حوضچه های تولید یخ و چاله وسیع مخروطی شکل است که بر فراز این چاله، گنبد بزرگ خشتی بنا شده است، دیوار گنبد در پایین دارای قطر زیاد است و هر چه به رأس نزدیکتر می شود از قطر آن کاسته شده است و گاه معمار برخي يخچال ها مانند یخچال فتح آباد ابرکوه، براي کم کردن فشار وارد بر گنبد، آن را به صورت پله پله(مطبق) ساخته است.

ورودی مخزن های یخ معمولأ رو به شمال قرار داشته است و به وسیله سطحی شیب دار، براي انتقال آسان یخ به حوضچه ها، مرتبط می شدند، یخچال ها اغلب دارای دو در بودند که یکی در سمت شمال و دیگری در سمت جنوب قرار داشت و در زمستان از در شمال و در تابستان از درب جنوبی استفاده می شد و یخچال دار از طریق این درب، یخ را تحویل مشتری می داد و هنگامی که از درب ها استفاده نمی شد، آنها را با یک تیغه خشت و گل مسدود می کردند.

ارتفاع بلند یخچال ها به این دلیل بوده است که با توجه به اینکه در طی روزهای گرم تابستان گرما در ارتفاع بالاتری قرار گیرد یخ ها ذوب نشوند، معمرین می گویند پس از اینکه یخچال پر می شد، روی یخ ها را با یک نوع گیاه خشکیده به نام "پیزو" می پوشاندند.

یخچال ورودی ابرکوه

يخچال ورودي شهر ابرکوه از جمله آثار قديمي شهرستان ابركوه است كه با پلاني به صورت مدور و حجمي مخروطي شكل به صورت پله اي بنا شده است، ارتفاع اين بنا حدود 20 متر است و سطح كف داخل بنا، گودتر از سطح زمينهاي بيروني ساخته شده است.

یخچال برزن در جاده مریم آباد، يخچال هك شهرستان ابرکوه و يخچال فتح آباد از دیگر یخچال های موجود در ابرکوه است که هر کدام ویژگی هایی شبیه به هم با اندکی تفاوت دارند.

.

.

.

.

.

.

یخچال برزن

.