به گزارش سرو ابرکوه، به منظور حفظ میراث ملموس و ناملموس شهرستان ابرکوه، تعدادی از فعالان اجتماعی، علاقه مندان و کارشناسان این عرصه در قالب یک گروه، برای اولین بار فعالیت میدانی خود را، جهت شناسایی بیشتر مناطق مورد هدف گردشگری و مستندسازی آن، آغاز نمودند.

مزرعه قاسم آباد و بناهای زیبای آن ناشناخته مانده است
حامد اکرمی پژوهشگر ابرکوهی و سرپرست این گروه تازه تاسیس شده، اظهار کرد: گروه گردشگری شهرستان، اولین برنامه خود را جمعه گذشته، با بازدید از منطقه قاسم آباد واقع در دهستان فراغه ابرکوه آغاز کرد. پس از ورود به این منطقه با استقبال آقایان ذبیح الله برزگر و حاج عباس دهقان، روبرو شدیم. در هنگام صرف صبحانه و چای آتشی، برزگر با خواندن اشعار که سروده بود، زیبایی این بازدید را دو چندان کرد. ( اشعار را می توانید در پایان گزارش بخوانید.)

اکرمی عنوان کرد: دیدن منطقه قاسم آباد نگاه هر بیننده ای را مجذوب خود می کند. وقتی از جاده اصلی ابرکوه به جاده های خاکی فراغه برسید و کوچه پس کوچه های منطقه قاسم آباد را که دور تا دور آن از دیوار های قدیمی از جنس چینه گلی ساخته شدند، ببینید؛ بوی صفا و پاکی را هم به خوبی می توانید در آنجا استشمام کنید.

وی افزود: هنوز در مزرعه قاسم آباد، باغها و کوچه باغ هایی وجود دادرند، که از نظر بوم گردی واقعا نمونه هستند. که در بعضی قسمت های آن متاسفانه فقط پی ها و پایه های اصلی این چینه ها باقی مانده است.

پس از عبور از این کوچه باغ های زیبا به آسیاب قاسم آباد نزدیک می شوید. که این بنا نسبت به مسیر و راه های قاسم آباد و باغهایش کمتر تخریب شده است.

«عناده» و «کته» چیست؟
محمد امیدوارپناه کارشناس مرمت بناهای تاریخی می گوید: میله آسیاب که از چیدمان سنگ و ملات گل ساخته شده است هنوز سالم می باشد و درون این میله را از ساروج پوشانیده بودند چرا که ساروج در مقابل آب استحکام خود را حفظ می کند. این میله از نظر اختلاف ارتفاع کمی بالاتر از خود اتاقک آسیاب قرار گرفته تا زمانی که آب وارد میله می شود، با فشار سنگ آسیاب را بچرخاند.

این کارشناس اضافه کرد: بخاطر اینکه آب بر میل چاه حاکم شود و به راحتی درون میل آسیاب بریزد، به عبارتی بر روی جوی آب کرسی می بستند، یعنی کرسی بستن برای بالا آمدن که به این کار «عناده» می گفتند.

وی گفت: فرم آسیاب به صورت صلیب و طاق های آن از نوع آهنگی هستند و همچنین چیدمان آجرها به صورت ضربی می باشد.  برای آرد کردم گندم، ابتدا گندم را درون دول و سپس گندم ها با عبور از بین سنگ آسیاب تبدیل به آرد می شدند. در پایان آرد به «کته» که چهار دیواری کوچک و عموما در گوشه آسیاب بود، نگهداری می کردند.

قلعه نایب خان در قاسم آباد 100 درصد تخریب شده است
در ادامه این بازدید کمی دورتر از آسیاب قدیمی به قلعه ای می رسیم که جز دیوارهای اطراف بنا، بقیه آن  100 درصد تخریب و ورودی قلعه مجددا بازسازی شده است. همچنین با تایید معتمدین و ریش سفیدان منطقه، متوجه شدیم که در این قلعه خانه هایی زیبا با گچبری های فاخر وجود داشته است.

از صحبت های ذبیح الله برزگر مشخص می شد، که در حمله انگلیسی ها به آباده و درگیری با محمد علی خان آب باریکی، انگلیسی ها شکست می خورند و در زمان عقب نشینی یا بازگشت به شیراز مورد استقبال خسروخان سورمقی قرار می گیرند. خسروخان در برابر این خدمت از آنها درخواست حمله به نایب خان در منطقه قاسم آباد را مطرح می کند.

«گاشار» قنات مشهور این منطقه می باشد/ قنات شمس آباد به علت سیل تخریب شد
نکته دیگر اینکه قنات های پر آب قاسم آباد، حکایت از آن دارد که حدود نیم قرن پیش در این منطقه افراد ساکن بوده و آبادی بیشتری وجود داشته است.
عباس دهقان در ادامه می گوید: مشهورترین این قنات ها، گاشار می باشد و قنات های جوی سقید، قنات سنگی، قنات شمس آباد و برکوه از دیگر قنات های پرآب این منطقه هستند که در حال حاضر قنات شمس آباد، بخاطر سیل تخریب شده است.

دهقان گفت: نهر کهنه که قدیمی ترین و پرآب ترین نهر در منطقه است و مسیر این نهر نیز به مریم آباد می رسد. قنات شمس آباد و برکوه در نقطه تلاقی به سمت لحمیان حرکت می کند و مشهور به نهر نظامیه است.

وی خاطرنشان کرد: نان آرد شیرین، روغن جوشی، فتیر سین و نان چهارسنگی از جمله خوراکی هایی هستند که در این منطقه تهیه می شوند و همچنین قلعه گٌل فروزان یا هفت پهلوان نیز از داستان های معروف آنان می باشد.

آسیاب آبی قاسم آباد در فهرست آثار فرهنگی ثبت نشد
محمد رضا باقی پور کارشناس ارشد گردشگری و توریسم، یکی دیگر از اعضای گروه مذکور، با اشاره به جذابیت این منطقه، اظهار کرد: در مزرعه قاسم آباد بناهای زیبایی وجود دارند که متاسفانه کمتر کسی از وجود آنها اطلاع دارد. هر گردشگری تا اطلاعات کلی در مورد اثر مورد نظر خود نداشته باشد، برای دیدن آن تلاش نمی کند.

باقی پور گفت: هر چند زیبایی مسیر ورودی به لحاظ بکربودن، هر مسافری را به خود جذب می کند، ولی از لحاظ تورگرداني و گردشگری، به علت عدم وجود تابلو و فرد راهنما، به خصوص در رابطه با گردشگر خارجی، مناسب نیست.

وی همچنین افزود: ثبت نشدن آسیاب آبی در آثار فرهنگی شهرستان، ناامنی و عدم راهنمایی که اطلاعات منسجم بدهد، از معایب این بنای تاریخی ارزشمند می باشد. یا حتی خانه های اطراف قلعه با این شرايط، مانع ثبت شدن و مورد توجه قرار گرفتن آن می شوند.

این کارشناس خاطر نشان کرد: تابلوگزاری مسیر با این شرط که بافت قدیمی تعقير نکند، تربیت و آموزش دادن راهنمای مناسب، شکوفا کردن و رونق دادن صنايع دستی و گردشگری غذایی با کمک مردم محل به صورت مشارکتی نه دستوری و گردآوري تاریخ فراغه و مکتوب کردن آن، را از مهمترین راهکارهایی دانست که می توان برای جذب گردشگر به این منطقه استفاده کرد.

شعر ذبیح الله برزگر که در وصف ابرکوه و مردم آن سرود: 

ابرکوهی کلام نرم دارد، ابرکوه مردم خونگرم دارد

تظاهر در مرام مردمش نیست، ابرکوهی به عزت زیست، تا زیست

ببینیم معرفت در چهره هاشان، به هر جایی نگه دارد خداشان

یقین دان جاده ابریشم اینجاست، هزاران ساله سروَش، بَه چه زیباست

همان سروی که ریشه اش در بهشت است، زمانی یوفث بن نوح کشته است

نمای گنبدعالی در کنارش، خدا رونق دهد به کار و بارش

مقاماتش گر همت گمارند، ابرکوه تا فراغه سرو کارند

اگر سروی کنار جاده کارید، بماند از برایت یادگاری

عجایب مسجدی دارد ابرکوه، بنام مسجد بیرون بر او

به حق مصطفی و صبر عیوب، به حق ناله های زار عیوب

هر آنکس حاجتی دارد روا کن، تو درد مستمندان را دوا کن

قدمگاه علی جای سم دٌلدٌل بکارید، سبز شود یک خرمن گل

اگر چه این اولین قدم فعلان  و علاقه مندان میراث ابرکوه بود، ولی اعضای این گروه فعال تصمیم دارند هر هفته با هدف مشخص به تحقیقات میدانی خود ادامه داده و در راستای حفظ میراث ملموس و ناملموس شهرستان، مستندسازی کنند.

بعضا بسیاری از این مناطق و میراث ماندگار آن گمنام می باشند و کمتر کسی با آثار ملموس و ناملموس آنها آشنا است. لذا این مستندسازی در آینده می تواند کمک بیشتری به محققان و گردشگران داخلی و خارجی در بازدید از این مناطق نماید و حتی عاملی برای ترغیب دیگر فعالان و دلسوزان شهر باشد.

منتظر تحقیقات و برنامه های بعدی گروه حامیان آثار ملموس و ناملموس شهرستان ابرکوه باشید. تصاویر از اعضای گروه به این سایت ارسال شده است.

انتهای پیام/ ف